Boşanmada Mal Paylaşımı Nedir?

Evlilik birliğinin mahkeme kararı ile sona ermesinin ardından, kural olarak evlilik içinde edinilmiş malların eşit bir şekilde paylaşılması esasına dayanan kavram boşanmada mal paylaşımı olarak adlandırılır. Öncelikle belirtmek gerekir ki boşanmada mal paylaşımı davası boşanma davası ile birlikte açılmaz. Ancak mal paylaşımı davasının boşanma davası ile aynı anda, ancak ayrı bir dava şeklinde açılması durumunda; mahkeme tarafından boşanma davasının kesinleşmesi, mal paylaşımı davası için bekletici mesele olur. Bu demektir ki boşanmada mal paylaşımı davası için öncelikle anlaşmalı ya da çekişmeli olan boşanma davasının görülüp yargılama neticesinde boşanma kararı verilmesi gereklidir. Ancak bundan sonra aile mahkemesi tarafından boşanma kararı kesinleştikten sonra mal paylaşımı davası görülmeye başlanır. Burada ayrıca belirtmek gerekir ki; mevcutta yürürlükte olan Medeni Kanun 01.01.2002’de yürürlüğe girmiştir. Buna göre söz konusu bu tarihten önce ve sonra mal paylaşımı konusunda farklı hukuki kurallar mevcuttur.

Mevcut Medeni Kanun’unun yürürlük tarihi 01.01.2002’dir. Mal paylaşımı konusunda 01.01.2002 tarihinden önceki dönemin tabi olduğu hukuki kurallar ile bu tarihten sonraki dönemin tabi olduğu hukuki kurallar tamamen farklıdır. Ancak vurgulamak gerekir ki; söz konusu iki dönem için de geçerli olan temel kural evlenmeden önce edinilen tüm malların kimin üzerine kayıtlı ise o kişinin malı sayılması ve boşanmada mal paylaşımı hesaplamasına dahil edilmemesidir. Ayrıca burada altını çizmek gerekir ki; boşanmada mal paylaşımı davasının açıldığı esnada dava mutlak suretle belirsiz alacak davası olarak açılmalıdır.

Boşanmada Mal Paylaşımı Nasıl Yapılır?

Daha önce de belirttiğimiz gibi anlaşmalı ya da çekişmeli boşanma davası neticesinde boşanma kararının kesinleşmesinin ardından boşanan taraflar arasında mal paylaşımı davası görülür. Taraflar mal paylaşımı davası ile katılma alacağı, katkı payı alacağı ve değer artış payı alacağı olmak üzere üç talepte bulunabilirler. Yukarıda da vurguladığımız gibi boşanmada mal paylaşımı yapılırken biten evliliğin taraflarının evlilik birliği içinde iken edinmiş olduğu malların paylaşımı söz konusu olur. Buna göre tarafların evlilik birliği kurulmadan önce edindiği mallar mal paylaşımına konu edilmez. Evlilik birliği içinde edinilen malların paylaşımı hususunda genel anlamda yarı yarıya paylaşım söz konusu olurken söz konusu bu oranın değişen uygulamaları da mevcuttur. Aşağıda boşanmada mal paylaşımı esnasında işleyen sürecin temel adımlarına yer verilmiştir.

• Öncelikle belirtmek gerekir ki boşanmada mal paylaşımı yapılırken ilk olarak her eş kendi kişisel mallarını geri alır söz konusu bu mallar paylaşıma dahil edilmez.
• Her eş kendi malını aldıktan sonra evlilik birliği içinde edinilmiş olan mallar yarı yarıya oranında eşler arasında paylaştırılır.
• Burada belirtmek gerekir ki nelerin kişisel mal sayılacağı eşler arasında yapılan evlilik sözleşmesi ile önceden belirlenebilir. Buna ek olarak mal rejimi sözleşmesi ile de bir eşin mesleğini icra ederken kazandığı malvarlığı değerlerini ya da bir işletmenin faaliyetinden elde edilen malvarlığı değerleri kişisel mal sayılarak boşanma sırasında paylaşım dışında tutulabilir.
• Eğer eşlerden birisi herhangi bir malın kişisel mal olduğu iddiasında bulunur ise bu durumu kanıtlaması gerekir. Bu durumun nedeni evlilik birliği içinde edinilen malların kural olarak kişisel mal değil edinilmiş mal olarak kabul edilmesidir. Eğer söz konusu eşlerden birisi evlilik birliği içinde iken edinilmiş olan malın kişisel mal olduğunu ispat edemez ise söz konusu mal edinilmiş mal niteliğinde sayılıp mal paylaşımına dahil edilir.
• Bazı hallerde ise kişisel mallar ile edinilmiş mallar arasında bir denkleştirme hesabı yapılması gerekli olur.
• Mal paylaşımı sırasında menkul ya da gayrimenkul malların değerlerinin belirlendiği esnada mahkemenin karar tarihine en yakın değerler göz önünde bulundurulur.

Boşanmada Mal Paylaşımı Davası Açma Süresi ve Zamanaşımı Nedir?

Öncelikle belirtmek gerekir ki belli bir zamanaşımı süresi geçmeden boşanmada mal paylaşımı davası açılmalıdır. Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 2013/520 kanununa göre mal paylaşımı davasının, boşanma kararının kesinleşmesinden itibaren 10 yıl içinde açılması gerekir. İlgili kanunun belirlediği 10 yıllık süre geçtiğinde, mal paylaşımı talebinde bulunmak mümkün olmaz. Burada belirtmek gerekir ki; uygulamada taraflar arasındaki boşanma davası sonuçlanmadığı halde ayrı bir dava ile mal paylaşımı talep edilir. Söz konusu bu durumda mal paylaşımı davasına bakan mahkeme tarafından boşanma davasının kesinleşmesi beklenir. Ayrıca burada vurgulamak gerekir ki; yurtdışında boşananlar için geçerli olan mal paylaşımı davasının zamanaşımı süresi ilgili kişinin yaşadığı ülkenin kanunları çerçevesinde boşanma kararının kesinleştiği tarihten sonra işlemeye başlar.

Boşanmada Mal Paylaşımı Davasında Yetkili ve Görevli Mahkeme Nedir?

4787 sayılı Aile Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yargılama Usullerine Dair Kanun çerçevesinde boşanmada mal paylaşımı davasına bakmakla görevli olan mahkeme aile mahkemesi iken yetkili mahkeme ile ilgili düzenleme Türk Medeni Kanunu 214. maddede yer alır ve ilgili kanun maddesine aşağıda yer verilmiştir.

Türk Medeni Kanunu Madde 214

Eşler veya mirasçılar arasında bir mal rejiminin tasfiyesine ilişkin davalarda, aşağıdaki mahkemeler yetkilidir:

1. Mal rejiminin ölümle sona ermesi durumunda ölenin son yerleşim yeri mahkemesi,
2. Boşanmaya, evliliğin iptaline veya hâkim tarafından mal ayrılığına karar verilmesi durumunda, bu davalarda yetkili olan mahkeme,
3. Diğer durumlarda davalı eşin yerleşim yeri mahkemesi.