Bilişim Hukuku ve Kapsamı Nedir?

Bilişim Hukukuna Neden Gerek Duyulur?

Günümüzde geleneksel iletişim teknolojileri yerlerine gelişen teknolojilere bırakmış haldedir. Yaygınlaşan internet kullanımı ile birlikte insanlar aralarındaki iletişimde, alışverişte ya da günlük yaşamı sürdürmek için kullandığımız ve yaptığımız birçok işlemde teknolojik araçlar ve interneti kullanırız. Giderek gelişen ve yenileşen teknoloji sayesinde insanlar arasında gerçekleşen bu etkileşimlerin güvenli şekilde yapılması ihtiyacı ortaya çıkmıştır. Bu güvenlik ihtiyacından kaynaklı olarak da bilişim hukuku ile ilgili düzenlemelere gerek duyulmuştur.

Genel anlamda insanlar ekonomik ilişkilerinde, sosyal hayatlarında ya da kullandıkları teknikler için elektronik sisteme yüklenmiş olan verileri kullanırlar ve söz konusu bu verileri koruma altına almak isterler. Günümüzde bilimin temel kaynağı olan bilgi akışı ve söz konusu bu bilginin gerektiğinde kullanılmak üzere saklanması gelişen teknolojik koşullarda önemlidir. Bilgisayarlar ise söz konusu bu verilerin toplanıp saklanması ve gerekli durumda kullanılması için en temel araçlar arasındadır. Söz konusu bu durum karşımıza en sık internet kullanımlarında çıkar. İnternet kullanımı çoğu uygulamada günlük yaşantımızı kolaylaştırmasının yanında hayatımız için bazı riskler de taşır. İnsanların elektronik ortamda yaptıkları işlemler ve kullandıkları bilgiler toplanır ve saklanır, söz konusu bu bilgiler ilgili kişilerin kişisel hakları arasında yer alır. Bu bilgilerde ortaya çıkan ihtilafların çözüme kavuşturulması için hukukun devreye girmesine ihtiyaç vardır.

Bilişim Nedir?

Bireylerin birbirleriyle kurdukları iletişim sırasında ya da günümüzde birçok işlemi yaparken kullandığımız online etkileşim ortamları bilişim sistemlerinin temelini oluşturur ve söz konusu bu sistemler karşılıklı etkileşim alanlarıdır. Genel anlamda bir bireyin başka bir bireyle iletişim kurması esnasında ortaya çıkan öğeler bilişimin kendisidir ve hukuki bazı düzenlemeler ile söz konusu bu öğeler koruma altına alınmıştır. Bu sistemlere örnek olarak günlük hayatımızda sıklıkla kullandığımız internet ortamını verebiliriz. İnternet üzerinde çeşitli sosyal medya platformları ya da uygulamaları aracılığıyla insanlar paylaşımlar yapmakta, bilgi alışverişinde bulunmakta, iletişim kurmakta ve online alışveriş yapmanın keyfini yaşamaktadır. Buradan da anlaşılabileceği gibi; bilimin de esasını oluşturan bilgi akışı bu ortamlarda elektronik olarak sağlanır ve söz konusu bu akışta bazı güvenlik sorunları gibi sorunların oluşması kaçınılmaz olur. Belirli bir işleme düzeni olan bu sistemlerdeki bilgi akışı sırasında kötü niyetli kişilerin elinde istenmeyen sonuçlar doğabilir.

Bilgi Nedir?

Temel anlamıyla bilgi insanların gözlemleyerek, araştırma yaparak ya da öğrenerek elde ettiği gerçeklere verilen isimdir. Ancak burada belirtmemiz gerekir ki; bilgi yalnızca bilimsel anlamda işimize yaramaz ve günlük hayatımızda yaptığımız en basit alışkanlıklarımızın temelini de yine bilgisel prensipler ile gerçekleştiririz. Bilgisayar gibi elektronik aletleri kullanırken de bilgi gerekir ya da akşam yemeğimizi hazırlamak ve hayatımıza devam edebilmek için de belirli seviyelerde bilgi gerekir. Bilgi bilimin temeli sayılmasının yanında insanlar arasında oluşan iletişim ya da karşılıklı alışveriş aracılığıyla yayılır ve toplanarak gerektiği zaman kullanılmak üzere bilişim sistemlerine yüklenir. Burada belirtmek gerekir ki; bilişim hukukunun işlerlik kazanması için söz konusu bu bilgilerin akıl ve mantıksal çerçevede işlenebilir özellikte olması gerekir. Buna ek olarak toplanıp saklanan bu bilgilerin bilişim hukuku alanına girebilmesi için söz konusu bilgilerin elektronik cihazlar aracılığı ile toplanması, işlenmesi ve saklanması gerekir. Eğer söz konusu sayılan bu şartlar oluşmamış ise; bilişim hukukunun bu bilgiler için çalışması söz konusu değildir. Bilgi alışverişi sırasında ihtilaf yaşanan hallerde bilişim hukuku devreye girer ve söz konusu olay hukuki çerçevede çözüme kavuşturulur.

Bilişim Hukuku Kapsamı Nedir?

Bilişim hukukunun temelini oluşturan kavramlar; internet hukuku, ifade özgürlüğü ve gizlilik kavramlarıdır. Bilişim hukukunu bilgi teknolojisi hukuku ve internet hukuku olmak üzere iki farklı başlık altında inceleyebiliriz. Bilgisayar programlarının nasıl dağıtılacağı konusunda hükümlerle dijital hale getirilmiş olan bilgi hükümlerini içeren sisteme bilgi teknolojisi hukuku adı verilir. Bu anlamla bilgi teknolojisi hukuku; kişiler ve kurumlar arası bilgi paylaşımları ve alışveriş sırasında söz konusu bilginin korunmasının ve e-ticaret olarak da adlandırılan online alışverişler ile ilgili düzenlemeleri kapsamı altına alır. Öte yandan internet hukuku ise; kullanıcıların internet kullanımı sırasında meydana gelen hukuki meseleler ile ilgilidir. İnternet hukuku çerçevesinde; İnternet kullanımı, ifade özgürlüğü ve güvenlik konuları belirli kurallarla düzenlenir ve denetlenir. Ortaya çıkabilecek olan muhtemelen sorunların çözüme kavuşturulması için bu anlamda bilişim hukukunda destek alınır.

Bilişim Suçları Nelerdir?

Avrupa Birliği ve Birleşmiş Milletler Komisyonu tarafından ortak yayınlanmış olan bir raporda bilişim suçları aşağıda yer alan 6 ana madde çerçevesinde sınıflandırılmıştır. Bu maddeler;

Bilgisayar sistemleri ile sağlanan erişimlere yetki olmadan ulaşım sağlama ve dinleme,
Bilgisayarları sabote etmek,
Bilgisayara aracılığı ile başkalarını dolandırmak,
Yine bilgisayarı kullanarak sahtekarlık yapmak,
Yasal açıdan korunan bir yazılımı, izin almadan deşifre etmek ve kullanmak,
Diğer suç unsurları ki bunları da alt başlıklar vererek öğrenebiliriz;

Yasaların uygun bulmadığı yayınlar,
Pornografik yayınlar,
Hakaret içeren kötü paylaşımlar.

Yukarıda sıralanan maddelerden anlaşılabileceği üzere; bilişim hukukunu kısaca sayısal bilginin paylaşımı esnasında oluşabilen tüm sorunlarla ilgilenen hukuk dalı şeklinde niteleyebiliriz. Bilişim sistemleri ve ağları olarak da bilinen yayın organlarının yanında özellikle internette meydana gelen tüm ilişkiler bilişim hukuku alanına dahildir. Söz konusu bu konulardaki hak ve hukuki düzenlemeler bilişim hukuku tarafından koruma altında alınır. Bu anlamda bilinen tüm diğer hukuk dallarının da bilişim hukuku ile bağlantısı vardır. Bu sebeple bilişim hukuku gelecekte de en bilinen ve en sık kullanılan hukuki alanlardan birisi olmaya adaydır. Elektronik alanda meydana gelen suçlar, elektronik imzalar ya da elektronik sözleşmeler vb. gibi tüm işlemler bilişim hukuku kapsamı altındadır.