Eser Sözleşmesinde Bedel Nedir?

Türk Borçlar Kanunu 470. maddesinde eser sözleşmesi ile ilgili “Eser sözleşmesi, yüklenicinin bir eser meydana getirmeyi, iş sahibinin de bunun karşılığında bir bedel ödemeyi üstlendiği sözleşmedir.” tanımı yapılmıştır. İlgili madde gereği eser sözleşmelerinde iş sahibinin en temel borcu bedel ödeme borcudur. Öte yandan yine eser sözleşmesinde iş bedeli sözleşmenin zorunlu unsurudur. Bu nedenle eser sözleşmelerinde bedel kararlaştırılmış olmalıdır. Ancak tarafların bedeli kararlaştırmamış olmaları da mümkündür.

Eser Sözleşmesinde Bedelin Belirtilmemesi Nedir?

Eğer söz konusu eser sözleşmesinde bedel kararlaştırılmamış ise sözleşme geçersiz hale gelmez. Bedelin açık olarak kararlaştırılmaması halinde eser sözleşmesi geçerliliğini koruyacaktır. Sözleşmede bedel yazılmamış ise ya da taraflar bedel konusunda anlaşamıyor ise iş bedeli bilirkişi marifetiyle hesaplanacaktır. Bilirkişi inceleme yaparken eserin yapıldığı yılın rayiç bedellerini esas alınacaktır.

Eser Sözleşmesinde Yaklaşık Bedel Nedir?

Belirtmek gerekir ki bazı hallerde taraflar iş bedelini belirlemekte zorluk yaşayabilirler. Bu gibi durumlarda bedelin yaklaşık olarak belirlenmesi mümkündür. Türk Borçlar Kanunu 481. maddesinde ‘’Eserin bedeli önceden belirlenmemiş veya yaklaşık olarak belirlenmişse bedel, yapıldığı yer ve zamanda eserin değerine ve yüklenicinin giderine bakılarak belirlenir.’’ ifadesi yer alır. Konuyla ilgili olarak Yargıtay 15. Hukuk Dairesinin K. 2018/3901 tarihli kararında ise ‘’... taraflar arasında iş bedelinin kararlaştırıldığı konusunda bir kanıt sunulmamıştır. Anlaşmanın yapıldığı tarihte yürürlükte bulunan TBK'nın 481. maddesi uyarınca iş bedeli kararlaştırılmamış ise hesaplamanın yapıldığı yıl mahalli piyasa rayicine göre yapılması gerekir. Davacı ile davalılar arasında böyle bir kararlaştırma bulunduğuna dair bir delil sunulmamıştır. Öte yandan mahkemece hesaplama yaparken adet fiyatı ile 10.000 adet çarpılarak sonuca varılmıştır. Oysa davacı faturada belirtilen 10.000 rakamının adet olmayıp takım olduğunu ve bunun da 40.000 adete tekabül ettiğini ileri sürmüştür. Mahkemece bu konuda yapılan değerlendirmede 2 faturada teslim edilen toplam lego ünite adetinin 10.000 kabul edilmesi sebebiyle hesaplama yapılmışsa da, faturalarda teslim edilen malın takım olduğu belirtildiğine göre bu hususun değerlendirilmesi zorunludur. İş bedeli de ihtilâflı olduğuna göre öncelikle taraflar arasında bedel kararlaştırılması bulunmadığı gözetilerek ilgili ticaret odalarından konusunda uzman bilirkişi sorularak önceki heyete katılmak suretiyle yeni bir rapor alınmalı ve faturada teslim edilen ürünlerin takım olması sebebiyle kaç adete tekabül ettiği saptanıp birim fiyatı mahalli serbeste piyasa rayici ile belirlenip toplam hak edilen iş bedeli hesaplanmalı ve ödenen ve tarafların kabulünde olan miktar mahsup edilerek hasıl olacak sonuca uygun bir karar verilmelidir.’’ ifadelerine yer verilmiştir.

Eser Sözleşmelerinde Götürü Bedel Nedir?

Türk Borçlar Kanununun 480. maddesinde götürü bedel ‘’bedel götürü olarak belirlenmişse yüklenici, eseri o bedelle meydana getirmekle yükümlüdür. Eser, öngörülenden fazla emek ve masrafı gerektirmiş olsa bile yüklenici, belirlenen bedelin artırılmasını isteyemez.’’ şeklindeki ifade ile tanımlanmıştır. Götürü bedel sözleşme kurulurken iş sahibinin ödeyeceği bedelin taraflarca önceden ve kesin olarak kararlaştırıldığı ücret türüdür. Eğer bedel götürü bedel olarak kararlaştırılmış ise yapılan eser için bu bedelden fazla ödeme yükümlülüğü bulunmaz. Aynı şekilde eser yüklenici tarafından daha kararlaştırılan bedelden daha az maliyetle tamamlanmış olsa bile iş sahibi bedelin düşürülmesini isteyemez. Konuyla ilgili olarak Yargıtay 15. Hukuk Dairesi 16.1.2020 tarihli bir kararında ‘’Davalı taşeron tarafından dava dışı yüklenici ve iş sahibinden tahsilat yapılamaması sebebiyle davacı alt taşerona bir kısım ödemelerin yapılmadığı anlaşılmış ise de sözleşmede bedel, anahtar teslimi götürü bedel olarak kararlaştırılmış olduğundan, taşeron-yüklenici işi kararlaştırılan bedelle yapmak zorunda olup, uyarlama koşullarının bulunmaması halinde bedelin artırılması veya uyarlanmasını istemesi mümkün olmadığı gibi iş sahibi de kararlaştırılan götürü bedeli ödemek zorunda olduğundan daha az emek ve masrafı gerektirmiş olsa bile bedelin indirilmesini istemesi mümkün değildir.’’ ifadelerine yer verilmiştir. Fakat başlangıçta öngörülemeyen ya da öngörülebilir olup taraflarca göz önünde tutulmayan durumlar, taraflarca belirlenen götürü bedel ile eserin yapılmasına engel olur ya da son derece güçleştirirse yüklenici, hâkimden sözleşmenin yeni koşullara uyarlanmasını isteme, bu mümkün olmadığı ya da karşı taraftan beklenemediği takdirde sözleşmeden dönme hakkına sahiptir. Dürüstlük kurallarının gerektirdiği durumlarda yüklenici, fakat yine fesih hakkını kullanabilir.

Toplam Götürü Bedel Nedir?

Götürü bedel; kararlaştırılan işin tamamı için sözleşmede toplam ve kesin olarak belirlenmesi olarak tanımlanır.

Birim Bedel Nedir?

Birim bedel; yapılacak işin birimler halinde gösterilmesi ve ödenecek ücretin her birim için ayrı olması durumunda gündeme gelir. İşin birimleri metre, metrekare, metreküp vs. şeklinde gösterilir. Daha sonra fiyat ile yapılan işin çarpılması sonucu toplam bedel hesaplanır.