Konut Dokunulmazlığının İhlali Suçu Nedir?

Bir kişinin evine, işyerine ya da bunların herhangi bir eklentisine “rızaya aykırı olarak girme” ya da “rıza ile girilen yerden çıkmama” fiilleri kişi hürriyetine karşı işlenen suçlardır ve konut dokunulmazlığı ihlal suçunu meydana getirir.

Türk Ceza Kanunu 116. maddede “Hürriyete Karşı Suçlar” arasında konut dokunulmazlığı ihlali düzenlemeleri yer alır. Bu düzenlemeler ile şahısların evlerinde ve iş yerlerinde güvenlik duygusunun, sükun ve huzurunun, çalışma özgürlüğünün koruma altına alınması amaçlanır.

Konut Dokunulmazlığını İhlal Suçu Şikayet Süresi Nedir?

Türk Ceza Kanunu 116. maddenin 1.-2.-3. fıkralarına göre konut dokunulmazlığı suçunun takibi şikayete bağlıdır. Suça maruz kalan kişi suçun soruşturulması için şikayette bulunmadığı takdirde suçun soruşturmaya tabi tutulması mümkün değildir. Suça maruz kalan kişi ilgili suçu şikayet ettikten sonra şikayetinden vazgeçerse ceza davası düşer.

Konut dokunulmazlığını ihlal suçu için tanımlanan şikayet süresi 6 aydır. Mağdur fail tarafından işlenen suçu suçun işlendiği tarihten itibaren 6 ay içerisinde şikayet edebilir.

Konut Dokunulmazlığını İhlal Suçu Zamanaşımı Nedir?

Konut dokunulmazlığı suçu için dava zamanaşımı süresi 8 yıl olarak öngörülmüştür. Suçun ardından yapılan yargılama sonucunda fail hapis cezası ile cezalandırılmış ise ceza zamanaşımı 10 yıldır. Bu demektir ki, yapılan yargılama sonucu faile verilen hapis cezası 10 yıl içerisinde infaz edilmezse söz konusu ceza dava zamanaşımı nedeniyle ortadan kalkar.

Konut Dokunulmazlığını İhlal Suçu ve Uzlaştırma Nedir?

Ceza Muhakemesi Kanunu 253. maddenin 1. fıkrasına göre tarafsız bir kişinin arabuluculuğu yapması suretiyle taraflar arasında suçtan kaynaklanan uyuşmazlığın çözülmesi için suçun faili ve mağdurunun iletişim kurduğu süreç uzlaşma olarak tanımlanır. Bir ceza muhakemesi kurumu olan uzlaşma, hem yapılan soruşturma aşamasında hem de mahkemede dava açılmasının ardından yürütülen yargılama sürecinde uygulanabilir.

Türk Ceza Kanunu 116. maddede düzenlenen konut dokunulmazlığı suçunun tüm fıkraları uzlaşma kapsamında yer alır. Dava açmak için yeterli şüphe nedenlerinin varlığı kanaatinde olan soruşturmayı yapan savcı, tarafların uzlaştırılması amacıyla mutlaka soruşturma dosyasını uzlaştırma bürosuna göndermelidir.

Konut Dokunulmazlığının İhlali Suçunun Unsurları Nelerdir?

Konut dokunulmazlığını ihlal suçu Türk Ceza Kanunu 116. maddenin 1. fıkrasında tanımlandığı haliyle iki şekilde işlenebilir. Bu şekiller;

1. Kişinin konutuna rızası dışında girilmesi: Söz konusu ev sahibinin rızası olmadan kişinin evine zorla girilmesi durumudur.
2. Konuta rıza ile girdikten sonra, rızaya aykırı bir şekilde çıkılmaması: Bu durumda ev sahibinin rızası dahilinde girilen konuttan girdikten belli bir süre sonra rıza ortadan kalkarsa ve söz konusu konut sahibi konutunun terk edilmesini istemesine rağmen fail konuttan dışarı çıkmazsa meydana gelir. Ev sahibi rızasını geri aldıktan sonra konutu terk etmeyen fail konut dokunulmazlığı suçunu işlemiş olur. Örnek olarak alacak-verecek konusu sebebiyle görüşen iki kişi verilebilir. Alacaklı olan kişi alacaklı olduğu mesela hakkında geldiği konuta izin verilmesinin ardından girer ancak belli bir süre sonra çıkan tartışma sonucunda konut sahibi alacaklı kişinin konutu terk etmesini isteyerek rızasını geri alır. Bu durumda söz konusu konutu terk etmeyen alacaklı konut dokunulmazlığı suçunu işlemiş olur.

Konut Dokunulmazlığının İhlali Suçunun Cezası Nedir?

“Bir kimsenin konutuna, konutunun eklentilerine rızasına aykırı olarak giren veya rıza ile girdikten sonra buradan çıkmayan kişi, mağdurun şikayeti üzerine, altı aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. (TCK madde 116/1)

“Fiilin, cebir veya tehdit kullanılmak suretiyle ya da gece vakti işlenmesi halinde, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.” (TCK madde 116/4)

Yukarıdaki Türk Ceza Kanunu 116. maddenin 1. ve 4. fıkralarında konut dokunulmazlığı suçunun cezaları verilmiştir.

Konut dokunulmazlığını ihlal suçu söz konusu mağdura ait konuta ya da bu konutun eklentilerine mağdurun rızası olmadan girilmesi ya da girildikten sonra rızanın geri çekilmesine rağmen konuttan çıkılmaması sebebiyle meydana gelir. Bu suçun daha iyi kavranabilmesi için Ceza Hukukunda “konut” kavramının hangi anlamda kullanıldığının açıklanması gerekir.

YCGK-K.2014/272’ye göre Ceza Hukukunda konut kavramı; şahısların devamlı ya da geçici olarak yerleşmek ve barınmak amacıyla oturmaya elverişli olan yerleri tanımlar. Ceza Hukukundaki konut kavramının kapsamı özel hukuktaki konut kavramından oldukça geniştir. Kişi hürriyetine karşı suçlar arasında olan konut dokunulmazlığı ihlali suçunda; girilmesi suça sebep olan konutun yapısı, şekli, kullanım amacı ya da biçimi tamamıyla konutu kullanan kişinin özgür iradesine bağlıdır.

Konut dokunulmazlığı suçunun madde konusunu söz konusu olan konut oluşturur. Buna göre söz konusu konutun sahip olduğu özellikler şunlardır;

• Ceza Hukukuna göre konut; devamlı ya da geçici süreyle kalınan, oturmaya, barınmaya elverişli ve yaşamsal ihtiyaçları gidermeyi sağlayan açık ya da kapalı her türlü mekandır ve söz konusu konutun yapısı, şekli, karakteri, genişliği ya da darlığı burada önemli değildir.
• Kişilerin sığınarak barınma ihtiyaçlarını giderdikleri her yer konuttur.
• Konut yalnızca kişinin ikametinin bulunduğu yer değildir. Geçici olarak kullanılan yayla evleri, dağ evleri, yazlık evler ya da bağ evleri de konut sayılır. Burada önemli olan kişinin geçici de olsa herhangi bir yeri barınma amacıyla kullanmasıdır. Örneğin, sadece 3-4 ay süreyle kullanılan yayla evlerine hiç kimsenin olmadığı kış aylarında rızaya aykırı biçimde girilmesi de konut dokunulmazlığı ihlali suçuna sebep olur.
• Kişinin özel ihtiyaçlarını giderdiği, herhangi bir amaçla kullandığı ama gece kalmadığı mekanlar da konut olarak kabul edilir.
• Henüz içine yerleşilmemiş ancak oturulmaya hazır hale getirilmiş olan yerler de konut kategorisindedir. Örneğin birkaç ay sonra taşınmak amacıyla tutulmuş, eşyaları yerleştirilmiş bir evde yaşayan kimse yokken de söz konusu ev konut olarak kabul edilir ve bu eve rızaya aykırı biçimde girilmesi konut dokunulmazlığını ihlal suçunu meydana getirir.

İşyeri Dokunulmazlığının İhlali Suçunun Unsurları ve Cezası Nedir?

İzinsiz girilmesi mümkün olmayan işyerlerine rızaya aykırı şekilde girme ve girdikten sonra rızaya aykırı şekilde söz konusu işyerinden çıkmama durumu işyeri dokunulmazlığı ihlali suçunu doğurur. Örneğin işyerinin mülk sahibi olan kişinin kiracısının kullandığı işyerine kiracısının izni olmadan ve rızasına aykırı şekilde girmesi ve kiracısına ait malları dışarı çıkarması işyeri dokunulmazlığını ihlal suçu olarak kabul görür.

Şirket binası, doktor muayenehanesi, avukatlık bürosu, emlak bürosu, mimarlık ofisi, üretim yapılan atölyeler, lokantaların mutfak kısımları vb. gibi açık rızaya gerek duyulmadan girilebilen yerlerdir. Bu tür işyerlerine girilmesi durumunda işyeri sahibinin rızasının bulunmadığı varsayılır. Bu nedenle, açık rıza bulunmadan saydığımız işyerlerine girilmesi, işyeri dokunulmazlığı ihlali suçunu oluşturabilir.

Bazı sektörlerdeki iş yerlerine girilip çıkılması için açık rızaya gerek duyulmaz. Örnek olarak, bir alışveriş merkezinde bulunan bir restorana girmek için işyeri sahibinin açık rızasına gerek yoktur. Bu ve benzeri işyerlerine giriş ve çıkışlarda söz konusu işyeri sahibinin rızasını önceden açıklamış olduğu kabul edilir. Bu nedenle bu tür giriş için işyeri sahibinin açık rızasına gerek duyulmayan işyerlerine girmek işyeri konut dokunulmazlığı ihlali suçuna sebep olmaz. Ancak, bu tür işyerlerine işyerlerinin açık olmadığı saatlerde girme durumunda işyeri dokunulmazlığı ihlali suçu işlenmiş kabul edilir. Örnek olarak; alışveriş merkezi içerisinde olan ve gündüz belli saatler arasında açık olan bir giyim mağazasına gece girilerek hırsızlık yapılırsa, söz konusu fiili işleyen fail hakkında hem hırsızlık hem de işyeri dokunulmazlığını ihlal suçundan ceza verilir.