Resmi Evrakta/Belgede Sahtecilik Suçu Nedir?

Anasayfa » Faaliyet Alanlarımız » Ceza Hukuku » Resmi Evrakta/Belgede Sahtecilik Suçu Nedir?

Resmi Evrakta/Belgede Sahtecilik Suçu Nedir? | Mükyen Hukuk

Resmi Evrakta/Belgede Sahtecilik Suçu

“Kamu güvenine karşı suçlar” arasında TCK 204. maddede resmi evrakta(belgede) sahtecilik suçu ile ilgili düzenlemeler yer alır.

Aşağıdaki üç hareketten birinin işlenmesi resmi evrakta sahtecilik suçunu oluşturur.

  1. Resmi bir belgeyi sahte olarak “düzenleme”
  2. Resmi bir belgeyi başkalarını aldatacak şekilde “değiştirme”
  3. Resmi belgenin sahtesini “kullanma”

Resmi Bir Belgeyi Sahte Olarak “Düzenleme” Suçu Nedir? (TCK Madde 204/1)

Resmi bir belgeyi sahte olarak düzenleme suçu, resmi bir belgenin gerçekmiş gibi üretilmesi durumunda oluşur. Belgenin kısmen ya da tamamen gerçeğe aykırı üretilmesi fark etmeksizin suç oluşur. Belgenin şekli, üzerindeki amblem, yazılı olan ünvan ya da başlık gibi özelliklerinin taklit edilmesi “düzenleme” suçunun oluşması için yeterli olur. Örneğin nüfus müdürlüğü tarafından verilen sürücü belgesinin şekil olarak taklit edilerek üretilmesi resmi belgeyi sahte olarak düzenleme suçunu oluşturur.

Suçun oluşması için resmi belgenin sahtesinin düzenlenmesi yeterlidir, düzenlenen sahte belgenin kullanılması şart değildir. Hazırlanan evrak aldatmaya yeterli ise kullanılmasa dahi evrakı sahte olarak düzenleme suçu oluşur.

TCK 204. maddenin 1. fıkrasındaki resmi belgeyi sahte olarak düzenleme eylemi, resmi belgenin gerçeğini düzenleyen kişiden başka bir kişi tarafından işlenmelidir. Bir kamu görevlisinin gerçek bir resmi evrakı düzenlemesinin ardından, bir başkası bu evrakın sahtesini düzenlemesi yoluyla resmi belgeyi sahte olarak düzenleme suçu meydana gelir. Kendi görevi gereği düzenlediği resmi bir evrakı sahte olacak şekilde düzenleyen, yani gerçek belge ile belgenin sahtesini üreten kişinin aynı olduğu hallerde TCK 204. maddenin 2. fıkrası hükümleri uygulanır. Ancak kamu görevlisinin kendi görevi dahilinin dışında başka bir resmi evrakı düzenlemesi halinde TCK 204. maddenin 1. fıkrası uygulamaya konulur.

Resmi Bir Belgeyi Başkalarını Aldatacak Şekilde “Değiştirme” Suçu Nedir? (TCK Madde 204/1)

Bu suçun oluşması için öncelikli olarak bir kamu görevlisi tarafından görevlinin kendi görevi dahilinde düzenlenmiş gerçek bir resmi belgenin olması gerekir. Kamu görevlisi tarafından gerçeğe uygun olarak düzenlenen belgenin delil olma özelliklerini ya da hukuki açıdan farklılık yaratacak unsurlarının değiştirilmesi veya çıkarılıp eklenmesi halinde resmi belgeyi başkalarını aldatacak şekilde değiştirme suçu işlenmiş olur. Belge üzerindeki imzanın silinmesi, tarihin silinmesi veya değiştirilmesi, belge üzerindeki yazının silinmesi veya değiştirilmesi, belgenin çeşitli yollarla tahrif edilmesi sonucunda resmi belgenin aldatıcılık vasfı kazanması suretiyle de resmi belgeyi başkalarını aldatacak şekilde değiştirme suçu meydana gelir.

Tıpkı bir üst maddede olduğu gibi resmi belgeyi değiştirme suçunda da belge üzerinde yapılan çeşitli değişiklikler yeterli olur ve belgenin kullanılması şart olmaksızın suç unsuru oluşmuş olur.

Belge üzerinde çeşitli kimyasallar kullanmak, karalamak ya da lekelemek suretiyle yapılan değişikliklerle belge üzerinde bulunan rakam ya da harflerin değiştirilerek amaca uygun hale getirilmesi “sürsarj metodu” olarak bilinir. Bu yöntemin uygulandığı durumlarda mahkeme tarafından bilirkişi incelemesi talep edilir. Bilirkişinin incelemesi doğrultusunda evrakta sahtecilik suçunun oluşup oluşmadığı araştırılır.

Resmi Belgenin Sahtesini “Kullanma” Suçu Nedir? (TCK Madde 204/1)

Üstteki ilk iki maddeden farklı olarak, sahte olarak üretilen, değiştirilen ya da taklit edilen belgenin var olması ve kullanılması durumunda TCK 204. maddenin 1. fıkrasında tanımlanan resmi belgenin sahtesini kullanma suçu meydana gelir. Başkası tarafından kendisine verilmiş sahte resmi belgeyi kullanan kişi suçu işlemiş olur. Ancak suçun oluşması için evrakı kullanan failin evrakın sahte olduğunu bilmesi gereklidir. Failin kullandığı evrakın sahte olduğunu bilmediği durumlarda ise failin resmi belgenin sahtesini kullanma suçundan cezalandırılması mümkün değildir. Örnek olarak sahte şekilde Türkiye Cumhuriyeti Nüfus Cüzdanı üreten kişi “resmi belgeyi sahte olarak düzenleme suçu”nu işlerken, bu kişiden aldığı nüfus cüzdanını kullanan kişi “sahte resmi belgeyi kullanma suçu”nu işlemiş olur.

Fail tarafından sahte resmi belgenin hem düzenlenip hem de kullanıldığı durumda ise tek suç meydana gelir. Her iki durumda TCK 204. maddenin 1. fıkrasında düzenlenen resmi belgede sahtecilik suçlarının unsurlarını barındırdığından fail tek ceza ile yargılanır. Ancak bu koşullar altında mahkemenin bu iki fiili de işleyen faile vereceği ceza alt sınırdan ayrılarak daha fazla ceza verilmesi gerekir.

Resmi Evrakta/Belgede Sahtecilik Suçunun Nitelikli Halleri Nelerdir?

Resmi evrakta/belgede daha fazla cezayı gerektiren nitelikli haller TCK 204. maddenin 2. ve 3. fıkrasında belirtilmiştir.

  1. (TCK 204/2) Kamu görevlisi veya memurun resmi bir belgeyi sahte olarak düzenlemesi, değiştirmesi ya da kullanması
  2. (TCK 204/3) Evrakın sahteliği kanıtlanıncaya kadar geçerli belgelerden olması.

Kamu Görevlisinin Resmi Belgede Sahtecilik Suçu Nedir? (TCK Madde 204/2)

Bu durumda resmi belge üzerinde sahtecilik suçunu nitelikli hale getiren kamu görevlisi ya da memuru olan kişinin görevi dahilinde düzenlemekle yetkili olduğu belgeyi düzenlemesidir. Kamu görevlisi ya da memurun resmi evrakı sahte olarak düzenlemesi, değiştirmesi ya da kullanması durumunda suçun daha ağır ceza gerektiren nitelikli hali ortaya çıkar.

Bu fıkrada sıralanan evrakta sahtecilik suçu yalnızca kamu görevlisi tarafından işlenebilir. Bu halde kamu görevlisinin görevini kötüye kullanmak suretiyle suçun nitelikli hali ortaya çıkar. Söz konusu kamu görevlisi, görevi dahilinde suçun maddi unsuru olan resmi belgeyi düzenleme, değiştirme ya da kullanma yetkisine sahip olmalıdır.

Resmi evrakta düzenleme, değiştirme ya da kullanma suretiyle evrakta sahtecilik suçunu işleyen söz konusu memur ya da kamu görevlisi suç unsurunu düzenleme, değiştirme ya da kullanma ile yetkili değil ise, TCK 204. madde 2. fıkraya göre değil, TCK 204. madde 1. fıkra hükümleri dahilinde cezalandırılır.

TCK madde 6/1-c hükümleri gereğince kamu görevlisi (bilirkişi/tanık ya da avukat vs.) olarak sayılan kişiler de işledikleri fiillerin cezasına bu fıkra dahilinde çarptırılır.

Sahteliği Kanıtlanıncaya Kadar Geçerli Belgelerde Sahtecilik Suçu Nedir? (TCK Madde 204/3)

İspat gücü açısından hukuken iki grup resmi belge vardır. Bunlar:

  • Sahteliği ispatlanıncaya kadar (ya da sabit oluncaya kadar) geçerli resmi belge
  • Aksi ispatlanana kadar geçerli resmi belgedir.

Sahteliği ispatlanıncaya kadar (ya da sabit oluncaya kadar) geçerli resmi belgelerde sahtecilik suçunun işlenmesi halinde, suçun daha ağır ceza gerektiren hali işlenmiştir.

Sahteliği İspatlanıncaya Kadar Geçerli Belge

Kesin delil niteliğindeki belgelerdir. Örnek olarak duruşma hakiminin tuttuğu mahkeme tutanakları sahteliği sabit oluncaya dek geçerlidir. Bu tür belgelerin aksi başka belgelerle kanıtlanabilir değildir ve ancak belgenin sahteliği kanıtlanabilir. Hakimin bir olayın oluş şekliyle ilgili yazdıklarının aksi ispatlanamaz, duruşmanın hakim tutanağından farklı gerçekleştiği iddia ve ispat edilemez. Ancak ve ancak tutanağın hakim tarafından kayda alınmamak suretiyle sahte olduğu iddia edilebilir.

Özel kanunlar tarafından düzenlenen ve sahteliği ispatlanıncaya kadar geçerli olan belgeler şunlardır:

  1. Mahkeme İlamları,
  2. Noterlerde Düzenleme Biçiminde Tanzim Edilen Evraklar,
  3. Duruşma Tutanakları,
  4. Seçim Tutanakları,
  5. Belediye Ceza Tutanakları (1608 sayılı Kanun md.6),
  6. İlam Niteliğindeki Belgeler (İİK md. 38),
  7. Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu gereği tutulan suç tutanakları,
  8. Sayıştay İlamları.

Aksi İspatlanıncaya Kadar Geçerli Belge

Herhangi bir devlet kurumunda düzenlenen bir belge (herhangi bir tutanak vs.) bu kategoriye dahildir. Bu tür evraklar resmi olarak güvenilirliğe sahip olmalarının yanında her zaman aksi de ispatlanabilen belgelerdir. Örnek olarak pasaport, nüfus cüzdanı ya da ehliyet gibi belge ve lisanslar ya da meslek kimlikleri aksi ispatlanıncaya kadar geçerli olan belgelerdir.

TCK madde 204’ün 3. fıkrasına göre resmi belgede sahtecilik suçu sadece ilk gruptaki sahteliği ispatlanıncaya kadar geçerli olan belgelerde sahtecilik suçu işlendiğinde nitelikli suç olma halini alır ve cezası daha da ağırlaştırılır. İkinci grupta yer alan aksi ispatlanıncaya kadar geçerli belgeler üzerinde işlenen sahtecilik suçu ise nitelikli hal olarak değerlendirilmez.

Mükyen Hukuk Bürosu uzman avukatlarından randevu almak için:

Randevu Al
0216 784 43 20

Diğer Makalelerimiz: