Seri Muhakeme Usulü Nedir?

Seri muhakeme usulü, 7188 sayılı “Ceza Muhakemesi Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” ile Ceza Muhakemesi Kanunu’na girmiş ve ayrıca Ceza Muhakemesinde Seri Muhakeme Yönetmeliği’nde düzenlenmiş özel bir usuldür.

Seri muhakeme usulü, yalnızca belirli suçlar kapsamında başlatılan bir ceza soruşturmasında kamu davası açmaya yeterli şüphenin varlığı halinde, şüphelinin de müdafiisi huzurunda yapılan teklifi kabul etmesi koşuluyla yapılabilecek yargılama usulüdür. Bu durumda savcılık makamı kanunda belirtilen cezada yarı oranında indirim uygulayarak bir ceza belirler ve mahkemeden bu yönde hüküm kurmasını talep eder. Mahkeme gerekli denetimleri yaptıktan ve koşullar sağlandıktan Cumhuriyet Savcılığı’nın talep yazısında belirtilen yaptırımdan daha ağır olmamak şartıyla hüküm verir. Bu usulle birlikte güvenlik tedbirlerine ilişkin hükümler de uygulanabilir.

Bu usul ile şüpheliye cezanın yarı oranında indirim sağlanmasıyla yargılama sürelerinin kısaltılması, bu sayede zaman ve mali kaynak bakımından tasarruf amaçlanmaktadır.

Seri Muhakeme Usulünün Uygulanabileceği Suçlar

Seri muhakeme usulünün uygulanabileceği suçlar Ceza Muhakemesi Kanunu m.250/1/(a) ve Ceza Muhakemesinde Seri Muhakeme Yönetmeliği m.6’da katalog olarak sayılmıştır.

a. Türk Ceza Kanunu’nda yer alan;

1. Hakkı olmayan yere tecavüz suçu,
2. Genel güvenliğin kasten tehlikeye sokulması suçu,
3. Trafik güvenliğini tehlikeye sokma suçu,
4. Gürültüye neden olma suçu,
5. Parada sahtecilik suçu,
6. Mühür bozma suçu,
7. Resmî belgenin düzenlenmesinde yalan beyan suçu,
8. Kumar oynanması için yer ve imkân sağlama suçu,
9. Başkasına ait kimlik veya kimlik bilgilerinin kullanılması suçu.

b. 10/7/1953 tarihli ve 6136 sayılı Ateşli Silahlar ve Bıçaklar ile Diğer Aletler Hakkında Kanunun 13. maddesinin birinci, üçüncü ve beşinci fıkraları ile 15. maddesinin birinci, ikinci ve üçüncü fıkralarında belirtilen suçlar.

c. 31/8/1956 tarihli ve 6831 sayılı Orman Kanunu’nun 93’üncü maddesinin birinci fıkrasında belirtilen suç.

d. 13/12/1968 tarihli ve 1072 sayılı Rulet, Tilt, Langırt ve Benzeri Oyun Alet ve Makinaları Hakkında Kanunun 2. maddesinde belirtilen suç.

e. 24/4/1969 tarihli ve 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu’nun ek 2.maddesinin birinci fıkrasının (1) numaralı bendinde belirtilen suç.

Seri Muhakeme Usulünün Uygulanamayacağı Haller

Bu haller Ceza Muhakemesi Kanunu m.250 ve Yönetmeliğin bazı maddelerinde yer almıştır.

1. Suçun iştirak hâlinde işlenmesi durumunda şüphelilerden birinin bu usulün uygulanmasını kabul etmemesi hâlinde seri muhakeme usulü uygulanmaz. (Ek cümle:8/7/2021- 7331/22 md.) Seri muhakeme usulü, bu kapsama giren bir suçun, kapsama girmeyen başka bir suçla birlikte işlenmiş olması hâlinde uygulanmaz.
2. Seri muhakeme usulü, yaş küçüklüğü ve akıl hastalığı ile sağır ve dilsizlik hâllerinde uygulanmaz.
3. Resmî mercilere beyan edilmiş olup da soruşturma dosyasında yer alan adreste bulunmama veya yurt dışında olma ya da başka bir nedenle şüpheliye ulaşılamaması hâlinde, seri muhakeme usulü uygulanmaz.
4. Şüphelinin mazeretsiz olarak davete icabet etmemesi, resmî mercilere beyan edilmiş olup da soruşturma dosyasında yer alan adreste bulunmaması veya yurt dışında olması ya da başka bir nedenle şüpheliye ulaşılamaması hâlinde Cumhuriyet savcısı tarafından bu durum tutanağa bağlanır ve soruşturmaya genel hükümlere göre devam edilir.
5. Şüphelinin mazereti olmaksızın belirlenen süre içinde gelmemesi veya bu usulün uygulanmasını kabul etmediğini bildirmesi durumunda soruşturmaya genel hükümlere göre devam edilir.

Seri Muhakeme Usulünün Uygulanma Şekli Nedir?

İlk olarak Cumhuriyet Savcısı tarafından şüpheli davet edilerek seri muhakeme usulünün uygulanması teklifinde bulunulur. Teklifin kabul edilmesiyle Cumhuriyet Savcısı kanun kapsamında yaptırımı belirler. Bu yaptırım koşulları varsa seçenek yaptırıma çevrilebilir, ertelenebilir, HAGB uygulanabilir. Ardandan Cumhuriyet Savcısı bu usulün uygulanması için görevli mahkemeden yazılı olarak talepte bulunur. Bunun sonucunda mahkeme savcılık tarafından belirlenen yaptırımdan daha ağır olmamak koşuluyla hüküm verebileceği gibi şartlar oluşmamışsa talebi reddeder. Bu durumda soruşturma genel hükümlere sonuçlanacaktır.

Seri Muhakeme Usulünde Hangi Tutanakların Tutulması Zorunludur?

Seri muhakeme usulünde üç tutanağın tutulması zorunludur:

1. Bilgilendirme Tutanağı: Kolluk veya savcılık makamınca şüphelinin bilgilendirildiği yönünde bilgilendirme tutanağı tutulmalıdır.
2. Kabul Tutanağı: Seri muhakeme usulünün uygulanabilmesi için şüpheli bunu kabul etmelidir. Şüphelinin seri muhakeme usulünü kabul ettiğine dair kabul tutanağı tutulmalıdır.
3. İnceleme Tutanağı: Dosya mahkemeye incelenmek üzere gönderilirse, mahkemece inceleme tutanağı tutulmalıdır.