Şikayet Nedir? Neden Şikayet Edilebilir?

Ceza muhakemesinde genel olarak suçların soruşturması ve kovuşturması için resen harekete geçilir. Ancak bazı suçlar vardır ki soruşturma ve kovuşturma yapabilmek için mağdur veya suçtan zarar görenin şikayeti gerekir.

Şikayet; yetkili kişinin, süresi içinde, yazılı veya tutanağa geçirilmek üzere sözlü olarak, yetkili makamlardan bu fiil hakkında soruşturma ve kovuşturma yapılmasını istemesidir. Bu suçlar kanunda açıkça sayılmıştır.

Kanunda Sayılan Şikayeti Gerektiren Suçlar Nelerdir?

• Basit yaralama (m. 86/2).
• Kasten yaralamanın ihmali davranışla işlenmesi (m. 88).
• Yaralamanın 86/2. madde kapsamında kalması.
• Taksirle yaralama (m. 89/1).
• Taksirle yaralama (m. 89/2, 3, 4). Bilinçli taksir hariç.
• Cinsel saldırı (m. 102/1).
• Cinsel saldırı (m. 102/2. ikinci cümle).
• Reşit olmayanla cinsel ilişki (m. 104/1).
• Cinsel taciz (m. 105/1).
• Tehdit (m. 106/1 ikinci cümle).
• Konut dokunulmazlığını ihlal (m. 116/1, 2, 4).
• İş ve çalışma hürriyetini ihlal (m. 117/1).
• Kişilerin huzur ve sükununu bozma (m. 123/1).
• Hakaret (m. 125/1, 2, 3). Kamu görevlisine karşı görevinden dolayı hariç.
• Kişinin hatırasına hakaret (m. 130/1, 2). Kamu görevlisine karşı görevinden dolayı hariç.
• Haberleşmenin gizliliğini ihlal (m. 132/1, 2, 3).
• Kişiler arasındaki konuşmaların dinlenmesi ve kayda alınması (m. 133/1, 2, 3).
• Özel hayatın gizliliğini ihlal (m. 134/1, 2).
• Hırsızlık (m. 141). Kanun’un 167/2 maddesinde belirtilen kişilerin aleyhine işlenmesi halinde.
• Nitelikli hırsızlık (m. 142/1, 2, 3). Kanun’un 167/2 maddesinde belirtilen kişilerin aleyhine işlenmesi halinde.
• Hırsızlık suçlarında daha az cezayı gerektiren haller (m. 144/1).
• Kullanma hırsızlığı (m. 146/1).
• Mala zarar verme (m. 151/1, 2).
• Mala zarar vermenin nitelikli halleri (m. 152/1,2). Kanun’un 167/2 maddesinde belirtilen kişilerin zararına işlenmesi halinde.
• İbadethanelere ve mezarlıklara zarar verme (m. 153/1). Kanun’ un 167/2 maddesinde belirtilen kişilerin zararına işlenmesi halinde.
• Hakkı olmayan yere tecavüz (m. 154/1, 2, 3). Kanun’un 167/2 maddesinde belirtilen kişilerin zararına işlenmesi halinde.
• Güveni kötüye kullanma (m. 155/1, 2).
• Bedelsiz senedi kullanma (m. 156/1).
• Dolandırıcılık (m. 157/1). Kanun’un 167/2 maddesinde belirtilen kişilerin zararına işlenmesi halinde.
• Nitelikli dolandırıcılık (m. 158/1,2). Kanun’un 167/2 maddesinde belirtilen kişilerin zararına işlenmesi halinde.
• Dolandırıcılıkta daha az cezayı gerektiren hal (m. 159/1).
• Kaybolmuş veya hata sonucu ele geçmiş eşya üzerinde tasarruf (m. 160/1).
• Hileli iflas (m. 161/1). Kanun’un 167/2 maddesinde belirtilen kişilerin zararına işlenmesi halinde.
• Taksirli iflas (m. 162/1). Kanun’un 167/2 maddesinde belirtilen kişilerin zararına işlenmesi halinde.
• Karşılıksız yararlanma (m. 163/1,2). Kanun’un 167/2 maddesinde belirtilen kişilerin zararına işlenmesi halinde.
• Şirket veya kooperatifler hakkında yanlış bilgi (m. 164/1). Kanun’un 167/2 maddesinde belirtilen kişilerin zararına işlenmesi halinde.
• Suç eşyasının satın alınması veya kabul edilmesi (m. 165/1). Kanunun 167/2 maddesinde belirtilen kişilerin zararına işlenmesi halinde.
• Bilgi vermeme (m. 166/1). Kanun’un 167/2 maddesinde belirtilen kişilerin zararına işlenmesi halinde.
• Açığa imzanın kötüye kullanılması (m. 209/1).
• Aile hukukundan kaynaklanan yükümlülüğün ihlali (m. 233/1).
• Çocuğun kaçırılması ve alıkonulması (m. 234/3).
• Ticarî sır, bankacılık sırrı veya müşteri sırrı niteliğindeki bilgi veya belgelerin açıklanması (m. 239/1, 2, 3).
• Yabancı devlet başkanına karşı suç (m. 340/2).
• Yabancı devlet bayrağına karşı hakaret (m. 341/2).
• Yabancı devlet temsilcilerine karşı hakaret (m. 342/2) (Karşılıklılık koşulu aranır).

Şikayeti Kimler Yapabilir?

Şikayete bağlı suçlarda bunun soruşturmasını ve kovuşturmasını ancak suçtan zarar gören kişi isteyebilir. Eğer şikayeti buna yetkili olmayan bir kişi yapmışsa şikayet geçersiz olur. Şikayet hakkı kişiye sıkı sıkıya bağlı bir haktır bu yüzden mirasçılara geçmez. Ancak bunun istisnası TCK 131/2’ de açıklanmıştır, “Mağdur, şikayet etmeden önce ölürse, veya suç ölmüş olan kişinin hatırasına karşı işlenmiş ise; ölenin ikinci dereceye kadar üstsoy ve altsoyu, eş veya kardeşleri tarafından şikayette bulunulabilir.”

Eylem yeteneği olmayan kişi suçtan zarar görmüş ise bu hak onun adına yasal temsilcisi tarafından kullanılır.

Şikayetin Süresi Nedir?

Şikayetin süresi 6 aydır. Bu süre hak düşürücü süredir. Suçtan zarar gören kişinin fail ve fiili bildiği veya öğrendiği tarihten itibaren işlemeye başlar.

Burada önemli olan bir suçun oluşmasıdır. Failin bilinmesi gerekmez.

Eğer 6 aylık süre kusursuz olarak geçilirse eski hale getirme mümkündür.

Şikayet Nasıl Ve Nereye Yapılır?

Şikayet, yazılı olarak veya tutanağa geçirilecek bir sözlü beyanla yapılır. Şikayet herhangi bir koşula bağlanamaz. Şikayette failin adının belirtilmemiş olması veya yanlış belirtilmesi şikayetin geçerliliğini etkilemez. Çünkü şikayet edilen şey fiildir.

Şikayet şu makamlara yöneltilir; Cumhuriyet Başsavcılığı, Kolluk makamları , Valilik, kaymakamlık veya mahkeme, Yurt dışında işlenen ve Türkiye’ de takibi gereken suçlarda Türkiye’nin elçilik ve konsoloslukları, Bir kamu görevinin yürütülmesiyle bağlantılı olarak işlendiği iddia edilen bir suç nedeniyle, ilgili kurum ve kuruluş idaresi.

Şikayetten Vazgeçme

Şikayet hakkını kullanan kişi her zaman bu şikayetinden vazgeçebilir. Hükmün kesinleşmesine kadar şikayet geri alınırsa dava düşer. Ancak hüküm kurulduktan sonraki geri alma cezanın infazını engellemez.

Vazgeçme soruşturma aşamasında kabule bağlı olmasa da kovuşturma aşamasında sanığın kabul beyanına bağlıdır. Sanık vazgeçmeyi kabul etmezse dava devam eder, kabul ederse dava düşer. Ayrıca belirtelim ki, birden fazla sanık olan hallerde, vazgeçme sadece onu kabul etmeyen açısından sonuç doğurmaz.

Birden çok sanığın varlığı durumunda şikayetin biri açısından geri alınması mümkün değildir. Şikayetten vazgeçme tüm sanıklar açısından sonuç doğuracaktır.

Suçtan zarar gören şikayetinden vazgeçtiği sırada şahsi haklarından ayrıca vazgeçtiğini de açıklarsa artık hukuk mahkemesinde de dava açamaz.

Şikayetten vazgeçmeden sonra bu vazgeçmeyi geri almak mümkün değildir.

Soruşturma evresinde şikayetten vazgeçilir ya da geri alınırsa kovuşturmaya yer olmadığı kararı, kovuşturma evresinde ise düşme kararı verilir.