Zimmet Suçu Nedir?

Kamu görevlisi olan bir kişinin görevi nedeniyle gözetimiyle sorumlu olduğu mallar üzerinde ya da zilyetliği kendisine verilmiş olan mallar üzerinde görev çerçevesine aykırı şekilde tasarrufta bulunması, söz konusu malları kendisinin ya da ilişkide bulunduğu bir başka kişinin zimmetine geçirmesiyle zimmet suçu ortaya çıkar.

Devlet memuru, avukat, bilirkişi vb. kamu görevlileri tarafından zimmet suçu işlenebilir. Benzer durumlarda kamu görevlisi olmayan kişiler tarafından işlenen benzer bir suç sonucunda kişiler zimmet suçu ile değil, koşulları sağlıyorsa güveni kötüye kullanma ya da hırsızlık suçu nedeniyle yargılanır.

Türk Ceza Kanunu 247. maddede düzenlenen zimmet suçu; rüşvet suçu (TCK madde 252), irtikap suçu (TCK madde 250) ve görevi kötüye kullanma suçu (TCK madde 257) gibi suçlarla karıştırılmamalıdır.

Zimmet Suçu İçin Şikayet Süresi Nedir?

Zimmet suçu, şikayete bağlı suçlardan değildir. Bu nedenle savcılık suçun işlendiğini öğrenir öğrenmez soruşturma başlatmak ile yükümlüdür. Zimmet suçu, kamu idaresinin işleyişine ve güvenilirliğine karşı işlenen suçlardandır. Kamu idaresinin işleyişini ve güvenirliliğini korumak amacıyla bu suç tipleri hassasiyetle soruşturulmalıdır.

Zimmet Suçu İçin Zamanaşımı Süresi Nedir?

Dava zamanaşımı süresi zimmet suçu için 15 yıl olarak belirlenmiştir. Suçun işlendiğinin savcılığa bildirildiği tarihten itibaren 15 yıl içerisinde suç ile ilgili soruşturma ve kovuşturma yapılır.

Zimmet suçu davasında şikayetçi sıfatı kamu kurumu ya da kamu idaresine aittir. İlgili kamu kurumu ya da kamu idaresi ceza davası açıldıktan sonra davaya müdahil olma talebinde bulunarak taraf sıfatını alıp davaya müdahil olabilir.

Zimmet Suçunun Şartları Nelerdir?

Zimmet Suçu Kamu Görevlisi Tarafından İşlenebilir

Zimmet suçu “özgü” suçlardandır. Özgü suç tanımlaması herhangi bir kişinin suçun faili olmayacağı, belirli nitelikleri taşıyan kişilerin fail olabileceği suç tipi tanımlamasıdır. Buna göre; zimmet suçu, ancak ve ancak kamu görevlisi olan kişiler tarafından işlenebileceği için özgü suç olarak tanımlanmaktadır. Kimlerin kamu görevlisi sıfatı taşıdığı Türk Ceza Kanunu 6. maddede tanımlanmıştır. Devlet memuru tanımlaması ile kamu görevlisi tanımlaması birbirine karıştırılmamalıdır. Kamu görevlisi bir üst terim olarak devlet memuru tanımlamasının da içine alır. Buna göre; kamusal faaliyetlerin yürütülmesini sağlamak amacıyla atama, seçilme ya da başka bir şekilde süreli, sürekli ya da geçici olarak kamuya katılan kişiler kamu görevlisi olarak kabul edilir. Yaptığı iş ya da faaliyet gösterdiği fonksiyona bakılarak da kişinin kamu görevlisi olup olmadığı değerlendirilebilir.

Zimmet Suçu, Görev Nedeniyle Teslim Edilmiş Mal Üzerinde İşlenebilir

Herhangi bir kamu görevlisine “görevi nedeniyle” zilyetliği kendisine devredilen ya da koruma ve gözetimine bırakılan mal üzerinde zimmet suçu işlenebilir. Zimmet suçunun konusu olan mal kavramı; taşınır veya taşınmaz mallar olabileceği gibi parasal değerleri de kapsar. Ancak burada belirtmek gerekir ki; eğer kamu görevlisine teslim edilen mal “görevi gereği” teslim edilmemişse suç oluşmaz.

Kamu Görevlisi Malı Kendisinin veya Başkasının Zimmetine Geçirmelidir

Zimmet suçunun oluşması için söz konusu mal üzerinde malın asıl sahibinin yapabileceği tasarrufların bir kamu görevlisi tarafından yapılması gerekir. Söz konusu suçu işleyen kamu görevlisi malın mülkiyet hakkına sahipmiş gibi hareket ederse zimmet suçu ortaya çıkar. Malı tüketmek, kullanmak, satmak, başkasına kullandırmak, yararlanmak ya da parayı kendi işi veya bir başkasının işi için kullanmak fiillerinin tamamı zimmet olarak nitelendirilir. Bir kamu görevlisi kendisine görevi sebebiyle teslim edilen malı kullanmışsa bu kullanmanın söz konusu malın mülkiyet hakkı sahibinin tasarrufları şeklinde bir kullanma olup olmadığı araştırılır. Bu durumda her bir kullanım için somut olayın özellikleri göz önüne alınarak değerlendirme yapılır. Bu durumda; kamu görevlisinin söz konusu malı kullandığı sürenin miktarı önem teşkil etmez. Burada önemli olan mal üzerinde mülkiyet hakkı olan kişinin sahip olabileceği tasarrufun yapılıp yapılmadığıdır.

Zimmet Suçunun Cezası Nedir?

Zimmet suçu yargılamasında; suçun temel şekli işlendiğinde basit zimmet suçu, hileli davranışlar sergilenerek işlendiğinde nitelikli zimmet suçu, geçici bir süreyle malın kullanılarak iadesi halinde kullanma zimmeti suçundan olmak üzere faile üç tür ceza verilebilir.

Basit Zimmet Suçu ve Cezası Nedir?

“Görevi nedeniyle zilyedliği kendisine devredilmiş olan veya koruma ve gözetimiyle yükümlü olduğu malı kendisinin veya başkasının zimmetine geçiren kamu görevlisi, beş yıldan on iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.” (TCK madde 247/1)

Yukarıda verilen Türk Ceza Kanunu 247. maddenin 1. fıkrasında tanımlanan suç; zimmet suçunun temel şeklini oluşturan basit zimmet suçudur. Suçun temel şekline verilen ceza 5 ila 12 yıl arasında hapis cezasıdır.

Nitelikli Zimmet Suçu ve Cezası Nedir?

“Suçun, zimmetin açığa çıkmamasını sağlamaya yönelik hileli davranışlarla işlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır.” (TCK madde 247/2)

Yukarıda verilen Türk Ceza Kanunu 247. maddenin 2. fıkrasında zimmet suçunun nitelikli hal kazanmasıyla verilecek ceza tanımlanmıştır. Suçun ceza miktarı nedeniyle daha ağır olan hali nitelikli zimmet suçudur. Eğer söz konusu fail suçu işlerken ya da suçu işledikten sonra suçun ortaya çıkmaması amacıyla ayrıca hileli davranışlar sergilemişse zimmet suçunun nitelikli hali meydana gelir. Buna göre failin suç sırasında ya da suçtan sonra yaptığı hileli davranışlar aldatıcı nitelikte olmalı ve zimmetin açığa çıkmasını engelleme amacıyla yapılmış olmalıdır. Söz konusu hileli davranış, suçun delillerini gizlemeyi amaçlamalıdır. Söz konusu fail bu tür hileli davranışlar sergilemezse malın zimmete geçirilmesi için herhangi bir kimsenin hile yoluyla aldatılması halinde nitelikli zimmet suçu değil, basit zimmet suçu işlemiş olur. Ancak söz konusu hile suç işlendikten sonra zimmet olgusunun anlaşılmasını engellemek amacıyla yapılırsa zimmet suçunun nitelikli hali meydana gelir.

Buradaki suç işlerken ya da suçun işlenmesinin ardından yapılan hileli davranış basit şekilde yapılacak denetim, araştırma ya da karşılaştırma ile ilk anda ortaya çıkacak ve kesin bir suretle anlaşılacak bir davranış ise yine nitelikli zimmet suçu değil, basit zimmet suçu işlenmiş olur. Söz konusu zimmet kurum içi kayıtlardan anlaşılırsa yine nitelikli zimmet suçuna sebep olur. Zimmet suçu nitelikli hal aldığında cezası ağırlaşır.

Nitelikli zimmet suçu cezası; fail tarafından suçun işlendiği sırada ya da suç işlendikten sonra zimmetin ortaya çıkmaması amacıyla yapılan hileli davranışların sergilenmesi ile verilir. Zimmet suçunun nitelikli halinin cezası; suçun basit şekline verilen cezanın yarı oranında artırılması ile belirlenir.

Kullanma Zimmeti Suçu ve Cezası Nedir?

“Zimmet suçunun, malın geçici bir süre kullanıldıktan sonra iade edilmek üzere işlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranına kadar indirilebilir.” (TCK madde 247/3)

Yukarıda verilen maddeye göre; kullanma zimmet suçunun cezası, failin suçun maddi unsurunu oluşturan söz konusu malı geçici bir süre boyunca kullanmasının ardından iade etmesi sebebiyle verilir. Kullanma niteliğinde olan eylemler söz konusu suçun maddi unsuruna göre yetkili bilirkişi tarafından tespit edilir. Kullanma zimmeti suçunun cezası, suçun basit halinde verilecek cezadan yarı oranına kadar indirim yapılmak suretiyle belirlenir.