Kripto Para Düzenlemeleri

Kripto Para Nedir?

Kripto para, satın alma işlemlerinde kullanılabilen merkezî olmayan ve dijital bir para birimidir. İlk duyurulan kripto para birimi bitcoin, 2009’da Satoshi Nakamo tarafından oluşturulan ilk merkeziyetsiz kripto para birimidir. Bununla birlikte Ripple, Cardano, LiteCoin, Chiliz gibi pek çok farklı kripto para birimi de bulunmaktadır. Bunlar ise alternative coin (altcoin) olarak adlandırılır.

Dünya’da Kripto Para Düzenlemeleri

Amerika

ABD Hazine Bakanlığı’na bağlı çalışan FinCEN (Financial Crimes Enforcement Network) 1990 yılında kurulmuş olup ulusal ve uluslararası kara para aklama, terör finansmanı ve diğer mali suçları engellemek amacıyla mali işlemler hakkında bilgi toplar ve analiz eder, hangi şirketlerin MTB (Money Transmitting Businesses) olarak tanımlanabileceğine karar verir. ABD mevzuatına göre MTB, para transfer hizmetleri veya ödeme araçları sağlayan ticari kuruluştur. ABD’de yer alan para transfer hizmeti sağlayıcıları, MSBs (Money Service Businesses) olarak adlandırılan daha büyük bir kuruluş grubunun parçasıdır. MSB’ler ise para düzenleyen veya dönüştüren işletmeleri tanımlamak için düzenleyiciler tarafından kullanılan yasal bir terimdir.

FinCEN ilk kez 2015 yılında Ripple’a, Banka Gizlilik Yasası’nı ihlal etmekten ve kayıtsız Mali Hizmetler İşletmesi olarak hareket etmesinden dolayı 700.000 dolar değerinde bir ceza kesmiştir ve bu ceza ile tarihte ilk kez dijital para borsası cezalandırılmıştır.

Çin

Çin Merkez Bankası (PBOG) yaptığı açıklamaya göre, “ekonomik ve mali düzeni sekteye uğrattığı, kara para aklamayı, yasa dışı fon toplama, sahtecilik, piramit projeleri ve diğer yasa dışı suç faaliyetlerini artırdığı” ifadesiyle sanal para ile yürütülen iş faaliyetlerini yasa dışı faaliyetler olarak tanımlamıştır ve kripto paralar ve türevleriyle yapılan tüm işlemleri yasaklamıştır.

Japonya

Japonya’da ise Bitcoin 1 Nisan 2017 tarihinde yasal bir ödeme aracı olarak kabul edilmiştir. Ancak kara para aklanmasının önüne geçme amacıyla pek çok düzenlemeye uygunluk şartı getirilmiştir. Ayrıca Mt. Gox olayı sonrası dijital para borsaları Japon Finansal Hizmetler Ajansı’nın denetimine girmiştir ve bu sebeple borsaların tescil edilmesi ve hesap açılışlarında yatırımcı kimliğinin teyit edilmesi gerekmektedir. Mt. Gox bir dönemin en büyük kripto borsası iken, şirketin iddiasına göre 850.000 Bitcoin, bilgisayar korsanı saldırısından kaybolmuştur. Mt. Gox 28 Şubat 2014'te iflas başvurusunda bulunmuş ve daha sonra müşterilerine ödeme yapmayı durdurmuştur.

İngiltere

İngiltere’de hükümet bitcoin işlemlerini FX işlemi olarak değerlendirmekte ve vergilendirilmektedir. Birleşik Krallık’n finansal düzenlemelerini ve piyasaları FCA (The Financial Conduct Authority) denetlemektedir. FCA bağımsız bir kurumdur ve Kripto Varlık Komitesinin bir parçasıdır. Finansal ürünlerin ve hizmetlerin pazarlanmasını düzenler, tüzel/gerçek kişileri araştırır, ürünleri yasaklayabilir ve varlıkları dondurabilir. Dünya’nın en büyük kripto para borsası olan Binance, FCA tarafından İngiltere’de yasaklanmıştır.

Türkiye’de Kripto Para Düzenlemesi

Türkiye’de kripto paralara ilişkin hukuki düzenleme süreci devam etmektedir. Kripto paraların düzenlenmesine yönelik Merkez Bankası Yönetmeliği 30 Nisan 2021 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Yönetmeliğe göre;

“Amaç ve kapsam

MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin amacı, ödemelerde kripto varlıkların kullanılmamasına, ödeme hizmetlerinin sunulmasında ve elektronik para ihracında kripto varlıkların doğrudan veya dolaylı olarak kullanılmamasına ve ödeme ve elektronik para kuruluşlarının kripto varlıklara ilişkin alım satım, saklama, transfer veya ihraç hizmeti sunan platformlara veya bu platformlardan yapılacak fon aktarımlarına aracılık etmemesine ilişkin usul ve esasların belirlenmesidir.”

“Ödemelerde kripto varlıkların kullanılmaması

MADDE 3 – (1) Bu Yönetmeliğin uygulanmasında kripto varlık, dağıtık defter teknolojisi veya benzer bir teknoloji kullanılarak sanal olarak oluşturulup dijital ağlar üzerinden dağıtımı yapılan, ancak itibari para, kaydi para, elektronik para, ödeme aracı, menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası aracı olarak nitelendirilmeyen gayri maddi varlıkları ifade eder.

(2) Kripto varlıklar, ödemelerde doğrudan veya dolaylı şekilde kullanılamaz.

(3) Kripto varlıkların ödemelerde doğrudan veya dolaylı şekilde kullanılmasına yönelik hizmet sunulamaz.”

“Ödeme hizmetlerinin sunulmasında ve elektronik para ihracında kripto varlıkların kullanılmaması

MADDE 4 – (1) Ödeme hizmeti sağlayıcıları, ödeme hizmetlerinin sunulmasında ve elektronik para ihracında kripto varlıkların doğrudan veya dolaylı olarak kullanılacağı bir şekilde iş modelleri geliştiremez, bu tür iş modellerine ilişkin herhangi bir hizmet sunamaz.

(2) Ödeme ve elektronik para kuruluşları, kripto varlıklara ilişkin alım satım, saklama, transfer veya ihraç hizmeti sunan platformlara veya bu platformlardan yapılacak fon aktarımlarına aracılık edemez.”