İhtiyati Haciz ile İlgili Bilinmesi Gerekenler Nelerdir?

İhtiyati Haciz Kararı Nedir?

Alacaklıların talebi üzerine mahkeme tarafından verilen karar ihtiyati haciz kararıdır. Burada belirtmek gerekir ki; alacaklı olan kişilerin mahkemeye başvurarak talep ettiği kararın yargılaması dava şeklinde nitelendirilmez. Bu durum İcra İflas Kanunu 258. maddesinin 2. fıkrasında “Mahkeme iki tarafı dinleyip dinlememekte serbesttir.” şeklindeki hükümle ifade edilmiştir. Söz konusu bu kanun maddesi ile ihtiyati haciz yargılaması hukuk yargılamasından ayrılmıştır. Bu duruma ek olarak ihtiyati haciz kararının mahkeme tarafından verilebilmesi için yaklaşık ispat kuralın mevcuttur. İcra İflas Kanunu 258. maddesinin 1. maddesinde bu durum “İhtiyati hacze 50. maddeye göre yetkili mahkeme tarafından karar verilir. Alacaklı alacağı ve icabında haciz sebepleri hakkında mahkemeye kanaat getirecek deliller göstermeğe mecburdur.” şeklinde ifade edilmiştir. Buna göre Hukuk yargılamalarında aranan tam ispat kuralı ihtiyati haciz yargılamasından aranmaz ve ihtiyati haciz yargılaması basit yargılama usulüne tabi tutulmuştur. Bu durum Yargıtay 4. Hukuk Dairesi’nin 2017/1379 K. Sayılı kararında bu durum “İhtiyati haciz isteminin basit yargılamaya tabi işlerden olduğu, ancak ihtiyati haciz isteminin sulh hukuk mahkemesinde görüleceğine dair açık bir düzenlemeye yer verilmediği gibi basit yargılamaya tabi olan tüm işlerin de sulh hukuk mahkemesinde görüleceğine dair bir düzenlemenin olmadığı açıktır.” şeklinde ifade edilmiştir. Vurguladığımız gibi ihtiyati haciz talep eden alacaklının kendi alacağını yaklaşık olacak şekilde ispat etmesi gerekir. Yargıtay 23. Dairesi’nin 2020/1988 K. Sayılı kararında “İlk derece mahkemesinin gerekçesi somut olayın özellikleri ve dosya kapsamına uygun görülmemiştir. Zira ihtiyati haciz taleplerinde alacağın varlık ve miktarını gösterir kanaat uyandırıcı delil ve belgelerin bulunması yeterli olup, alacağın kesin olarak ispatı gerekmez.” ifadeleri yer alır. Yargıtay bilgi ya da belge eksikliği halinde ihtiyati haciz kararının verilmemesinin gerektiğini belirtir. İstanbul BAM 17. HD’nin 2020/1810 K. Sayılı ilamına göre; “İhtiyati haciz kararı verilirken dikkat edilmesi gereken husus alacağın yazılı delille ispatı değil, alacağın varlığı konusunda hâkime kanaat verecek delillerin sunulmasıdır. Alacağın varlığına kanaat getirilmesi yaklaşık ispattır. Hukuki bir işlem söz konusuysa, alacağın varlığının bir belgeye veya belgeler zincirine dayanmalıdır. Somut talepte, geçiş listesi, araç plakaları, görüntüleri içeren CD kayıtları değerlendirildiğinde, yasada ifade edilen kanaat getiren delillerin ibraz edildiği kabul edilerek, teminat mukabili İhtiyati haciz talebinin kabulüne karar verilmesi gerekirken reddedilmesi isabetli olmamıştır.” Ayrıca faturadan kaynaklanan alacaklar için ihtiyati haciz kararı verilememektedir. Konuyla ilgili olarak İstanbul BAM 12. Hukuk Dairesi’nin 2018/1214 K. Numaralı bir kararında “Bilindiği üzere ; salt fatura düzenlenmesi ,adına fatura düzenleneni borç altına sokmaz. Muaccel alacağın varlığı ve miktarı yapılacak yargılama ile belirlenecektir. İtirazın kabulü ile ihtiyati haciz kararının kaldırılmasına dair ek karara yönelik ileri sürülen istinaf sebepleri yerinde olmadığından davacı /ihtiyati haciz isteyen vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.” ifadelerine yer verilmiştir.

İhtiyati Haciz Kararının İçeriği Nedir?

İcra İflas Kanunu 260. maddesinde ihtiyati haciz kararı ile ilgili hususlar yer alır ve ilgili kanun maddesine aşağıda yer verilmiştir.

İcra İflas Kanunu Madde 260

İhtiyati haciz kararında:

1. Alacaklının ve icabında mümessilinin ve borçlunun adı, soyadı ve yerleşim yeri,
2. Haczin ne gibi belgelere müsteniden ve ne miktar alacak için konulduğu,
3. Haciz konulmasının sebebi,
4. Haczolunacak şeyler,
5. Alacaklının zararın tazminiyle mükellef olduğu ve gösterilen teminatın nelerden ibaret bulunduğu, Yazılır.

Yukarıda yer alan kanun maddesindeki unsurları taşımayan kararlar Yargıtay tarafından kararı bozma sebebi olarak sayılır. Buna göre; Yargıtay 23. Hukuk Dairesi’nin kararında “Somut olayda mahkemece, davalının yokluğunda davalıya ait iki ayrı bağımsız bölüm üzerine iki ayrı tarihli kararlarla ihtiyati haciz konulmasına karar verilmiş ise de, ihtiyati haciz kararlarında yukarıda açıklanan İİK'nın 257. maddesindeki hangi sebeplere dayanıldığının gerekçeli ve denetime elverişli bir şekilde anlaşılmadığı ve kararların da İİK'nın 260. maddesindeki unsurları taşımadığı anlaşıldığından itirazın reddine ilişkin ara kararının bu sebeplerle bozulması gerekmiştir.” şeklindeki ifadeye yer verilmiştir.

İhtiyati Haciz Kararının İcrası ve Süresi Nedir?

Alacaklı olan kişi ihtiyati haciz kararının ardından ivedilikle icra dairesine başvuru yaparak borçlu olan kişinin mallarını haciz ettirebilir. Haciz kararının icrası ile ilgili düzenleme İcra İflas Kanunu 261. maddesinde yer alır ve ilgili kanun maddesine aşağıda yer verilmiştir.

İcra İflas Kanunu Madde 261

Alacaklı, ihtiyati haciz kararının verildiği tarihten itibaren on gün içinde kararı veren mahkemenin yargı çevresindeki icra dairesinden kararın infazını istemeye mecburdur.

Aksi halde ihtiyati haciz kararı kendiliğinden kalkar. İhtiyati haciz kararları, 79 dan 99 uncuya kadar olan maddelerdeki haczin ne suretle yapılacağına dair hükümlere göre icra edilir.

Öte yandan alacaklı olan tarafın icra dairesine başvuru yapması için belirlenen süre 10 gündür ve eğer söz konusu bu 10 günlük süre içerisinde alacaklı olan tarafın icra dairesine başvuru yaparak kararın yerine getirilmesini talep etmesi gerekir. Eğer bu başvuru yapılmazsa ihtiyati haciz kararı kendiliğinden ortadan kalkar. İcra İflas Kanunu 263. maddesinden bu durum “Haciz olunan mallar istenildiği zaman para veya ayın olarak verilmek ve bu hususu temin için malların kıymetleri depo edilmek veya icra müdürü tarafından kabul edilecek esham ve tahvilât veya taşınır ve taşınmaz rehin veya muteber bir banka kefaleti gösterilmek şartıyla borçluya ve mal üçüncü şahıs elinde haciz olunmuşsa bir taahhüt senedi alınarak bu şahsa bırakılabilir. İstenilecek teminat her halde borç ve masraf tutarını geçemez.” şeklinde ifade edilmiştir.

İhtiyati Haczin Teminat Karşılığı Kaldırılması Nedir?

İcra İflas Kanunu 266. maddesinde “Borçlu, para veya mahkemece kabul edilecek rehin veya esham yahut tahvilât depo etmek veya taşınmaz rehin yahut muteber bir banka kefaleti göstermek şartı ile ihtiyati haczin kaldırılmasını mahkemeden isteyebilir. Takibe başlandıktan sonra bu yetki, icra mahkemesine geçer.” şeklindeki düzenlemeye yer verilmiştir. Buna göre; ihtiyati haciz kararının kaldırılması için söz konusu icra takibinden önce ilgili kararı vermiş lan mahkemeye başvurmak gerekirken, söz konusu icra takibi başlatıldıktan sonra ise icra mahkemesine başvuru yapmak gerekir.