Memurlara Verilen Disiplin Cezaları Nelerdir?

Memurlar 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu’nda kamu tüzel kişiliğini haiz kurumlar bünyesinde asli ve sürekli kamu hizmetinin yürütülmesinde görevlendirilenler şeklinde tanımlanmıştır. Bu bağlamda memurlar genel itibariyle hiyerarşik bir yapılanma içerisinde üstlerinden aldıkları emir ve talimatlara uygun şekilde davranarak kamu görevini yerine getirirler.

Memurlara Verilen Disiplin Cezası Türleri Nelerdir?

Öncelikle belirtmek gerekir ki devlet memurlarına eylemlerinin niteliğine göre verilen cezalar; uyarma, kınama, aylıktan kesme, kademe ilerlemesinin durdurulması ve devlet memurluğundan çıkarma şeklinde sıralanabilir.

Uyarma Cezası Nedir?

Uyarma cezası devlet memuruna verilebilecek cezalardan en hafif olanıdır. Söz konusu bu halde memura, görevinde ve davranışlarında daha dikkatli olması gerektiği yazılı şekilde bildirilir. 657 Sayılı Devlet Memurları Kanununun 125. Maddesinde uyarma cezasını gerektiren fiiller yer alır ve kanunun ilgili maddelerine aşağıda yer verilmiştir.

Devlet Memurları Kanunu Madde 125 - A

A - Uyarma : Memura, görevinde ve davranışlarında daha dikkatli olması gerektiğinin yazı ile bildirilmesidir. Uyarma cezasını gerektiren fiil ve haller şunlardır:

• a) Verilen emir ve görevlerin tam ve zamanında yapılmasında, görev mahallinde kurumlarca belirlenen usul ve esasların yerine getirilmesinde, görevle ilgili resmi belge, araç ve gereçlerin korunması, kullanılması ve bakımında kayıtsızlık göstermek veya düzensiz davranmak,
• b) Özürsüz veya izinsiz olarak göreve geç gelmek, erken ayrılmak, görev mahallini terketmek,
• c) Kurumca belirlenen tasurruf tedbirlerine riayet etmemek, d) Usulsüz müracaat veya şikayette bulunmak,
• e) Devlet memuru vakarına yakışmayan tutum ve davranışta bulunmak,
• f) Görevine veya iş sahiplerine karşı kayıtsızlık göstermek veya ilgisiz kalmak,
• g) Belirlenen kılık ve kıyafet hükümlerine aykırı davranmak,
• h) Görevin işbirliği içinde yapılması ilkesine aykırı davranışlarda bulunmak.

Kınama Cezası Nedir?

Öncelikle belirtmek gerekir ki; kınama cezası, devlet memuruna davranış ve görevinde kusurlu olduğunun yazılı şekilde bildirilmesidir. Öncesinde uyarma cezası alan memurun, kusurlu hareketinin tekerrür süresi içerisinde ikinci kez uyarma cezasını gerektiren bir fiil işlemesi halinde de kınama cezası verilir. 657 Sayılı Devlet Memurları Kanununun 125. Maddesinde kınama cezasını gerektiren fiiller yer alır ve kanunun ilgili maddelerine aşağıda yer verilmiştir.

Devlet Memurları Kanunu Madde 125 - B

B - Kınama : Memura, görevinde ve davranışlarında kusurlu olduğunun yazı ile bildirilmesidir. Kınama cezasını gerektiren fiil ve haller şunlardır:

• a) Verilen emir ve görevlerin tam ve zamanında yapılmasında, görev mahallinde kurumlarca belirlenen usul ve esasların yerine getirilmesinde, görevle ilgili resmi belge, araç ve gereçlerin korunması, kullanılması ve bakımında kusurlu davranmak,
• b) Eşlerinin, reşit olmayan veya mahcur olan çocuklarının kazanç getiren sürekli faaliyetlerini belirlenen sürede kurumuna bildirmemek,
• c) Görev sırasında amire hal ve hareketi ile saygısız davranmak,
• d) Hizmet dışında Devlet memurunun itibar ve güven duygusunu sarsacak nitelikte davranışlarda bulunmak,
• e) Devlete ait resmi araç, gereç ve benzeri eşyayı özel işlerinde kullanmak,
• f) Devlete ait resmi belge, araç, gereç ve benzeri eşyayı kaybetmek,
• g) İş arkadaşlarına, maiyetindeki personele ve iş sahiplerine kötü muamelede bulunmak,
• h) İş arkadaşlarına ve iş sahiplerine söz veya hareketle sataşmak,
• ı) Görev mahallinde genel ahlak ve edep dışı davranışlarda bulunmak ve bu tür yazı yazmak, işaret, resim ve benzeri şekiller çizmek ve yapmak,
• j) Verilen emirlere itiraz etmek,
• k) Borçlarını kasten ödemeyerek hakkında yasal yollara başvurulmasına neden olmak,
• l) Kurumların huzur, sükün ve çalışma düzenini bozmak.
• m) (Ek:17/9/2004 - 5234/1 md.)Yetkili olmadığı halde basına, haber ajanslarına veya radyo ve televizyon kurumlarına bilgi veya demeç vermek.

Aylıktan Kesme Cezası Nedir?

Aylıktan kesme şeklinde uygulanan disiplin cezasında memurun brüt aylığından 1/8-1/30 oranları arasında ücret kesintisi yapılır. 657 Sayılı Devlet Memurları Kanununun 125. Maddesinde aylıktan kesme cezasını gerektiren fiiller yer alır ve kanunun ilgili maddelerine aşağıda yer verilmiştir.

Devlet Memurları Kanunu Madde 125 - C

C - Aylıktan kesme : Memurun, brüt aylığından 1/30 - 1/8 arasında kesinti yapılmasıdır. Aylıktan kesme cezasını gerektiren fiil ve haller şunlardır:

• a) Kasıtlı olarak; verilen emir ve görevleri tam ve zamanında yapmamak, görev mahallinde kurumlarca belirlenen usul ve esasları yerine getirmemek, görevle ilgili resmi belge, araç ve gereçleri korumamak, bakımını yapmamak, hor kullanmak,
• b) Özürsüz olarak bir veya iki gün göreve gelmemek,
• c) Devlete ait resmi belge, araç, gereç ve benzerlerini özel menfaat sağlamak için kullanmak,
• d) Görevle ilgili konularda yükümlü olduğu kişilere yalan ve yanlış beyanda bulunmak,
• e) Görev sırasında amirine sözle saygısızlık etmek,
• f) Görev yeri sınırları içerisinde her hangi bir yerin toplantı, tören ve benzeri amaçlarla izinsiz olarak kullanılmasına yardımcı olmak,

Kademe İlerlemesinin Durdurulması Cezası Nedir?

Memurun bulunduğu kademenin üstüne geçmesi 1-3 yıllığına durdurulması ise kademe ilerlemesinin durdurulması cezası uygulanır. 657 Sayılı Devlet Memurları Kanununun 125. Maddesinde kademe ilerlemesinin durdurulması cezasını gerektiren fiiller yer alır ve kanunun ilgili maddelerine aşağıda yer verilmiştir.

Devlet Memurları Kanunu Madde 125 - D

D - Kademe ilerlemesinin durdurulması : Fiilin ağırlık derecesine göre memurun, bulunduğu kademede ilerlemesinin 1 - 3 yıl durdurulmasıdır. Kademe ilerlemesinin durdurulması cezasını gerektiren fiil ve haller şunlardır:

• a) Göreve sarhoş gelmek, görev yerinde alkollü içki içmek,
• b) Özürsüz ve kesintisiz 3 - 9 gün göreve gelmemek,
• c) Görevi ile ilgili olarak her ne şekilde olursa olsun çıkar sağlamak,
• d) Amirine veya maiyetindekilere karşı küçük düşürücü veya aşağılayıcı fiil ve hareketler yapmak,
• e) Görev yeri sınırları içinde herhangi bir yeri toplantı, tören ve benzeri amaçlarla izinsiz kullanmak veya kullandırmak,
• f) Gerçeğe aykırı rapor ve belge düzenlemek,
• g) (Mülga:17/9/2004 - 5234/33 md.)
• h) Ticaret yapmak veya Devlet memurlarına yasaklanan diğer kazanç getirici faaliyetlerde bulunmak,
• ı) Görevin yerine getirilmesinde dil, ırk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din ve mezhep ayrımı yapmak, kişilerin yarar veya zararını hedef tutan davranışlarda bulunmak,
• j) Belirlenen durum ve sürelerde mal bildiriminde bulunmamak,
• k) Açıklanması yasaklanan bilgileri açıklamak,
• l) Amirine, maiyetindekilere, iş arkadaşları veya iş sahiplerine hakarette bulunmak veya bunları tehdit etmek,
• m) Diplomatik statüsünden yararlanmak suretiyle yurt dışında, haklı bir sebep göstermeksizin ödeme kabiliyetinin üstünde borçlanmak ve borçlarını ödemedeki tutum ve davranışlarıyla Devlet itibarını zedelemek veya zorunlu bir sebebe dayanmaksızın borcunu ödemeden yurda dönmek,
• n) Verilen görev ve emirleri kasten yapmamak,
• o) Herhangi bir siyasi parti yararına veya zararına fiilen faaliyette bulunmak.

Devlet Memurluğundan Çıkarma Cezası Nedir?

Memurluktan çıkarma cezası devlet memurluğundan bir daha atanmamak üzere çıkarılma şeklinde uygulanır. 657 Sayılı Devlet Memurları Kanununun 125. Maddesinde kademe devlet memurluğundan çıkarma cezası cezasını gerektiren fiiller yer alır ve kanunun ilgili maddelerine aşağıda yer verilmiştir.

Devlet Memurları Kanunu Madde 125 - E

E - Devlet memurluğundan çıkarma : Bir daha Devlet memurluğuna atanmamak üzere memurluktan çıkarmaktır. Devlet memurluğundan çıkarma cezasını gerektiren fiil ve haller şunlardır:

• a) İdeolojik veya siyasi amaçlarla kurumların huzur, sükün ve çalışma düzenini bozmak, boykot, işgal, kamu hizmetlerinin yürütülmesini engelleme, işi yavaşlatma ve grev gibi eylemlere katılmak veya bu amaçlarla toplu olarak göreve gelmemek, bunları tahrik ve teşvik etmek veya yardımda bulunmak,
• b) Yasaklanmış her türlü yayını veya siyasi veya ideolojik amaçlı bildiri, afiş, pankart, bant ve benzerlerini basmak, çoğaltmak, dağıtmak veya bunları kurumların herhangi bir yerine asmak veya teşhir etmek,
• c) Siyasi partiye girmek,
• d) Özürsüz olarak (...)(2) bir yılda toplam 20 gün göreve gelmemek, e) Savaş, olağanüstü hal veya genel afetlere ilişkin konularda amirlerin verdiği görev veya emirleri yapmamak,
• f) (Değişik: 13/2/2011 - 6111/111 md.) Amirlerine, maiyetindekilere ve iş sahiplerine fiili tecavüzde bulunmak,
• g) Memurluk sıfatı ile bağdaşmayacak nitelik ve derecede yüz kızartıcı ve utanç verici hareketlerde bulunmak,
• h) Yetki almadan gizli bilgileri açıklamak,
• ı) Siyasi ve ideolojik eylemlerden arananları görev mahallinde gizlemek,
• j) Yurt dışında Devletin itibarını düşürecek veya görev haysiyetini zedeleyecek tutum ve davranışlarda bulunmak,
• k) 5816 sayılı Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar Hakkındaki Kanuna aykırı fiilleri işlemek.
• l) (Ek: 3/10/2016 – KHK-676/75 md.; Aynen kabul: 1/2/2018-7070/61 md.) Terör örgütleriyle eylem birliği içerisinde olmak, bu örgütlere yardım etmek, kamu imkân ve kaynaklarını bu örgütleri desteklemeye yönelik kullanmak ya da kullandırmak, bu örgütlerin propagandasını yapmak.