Destekten Yoksun Kalma Tazminatı

Destekten yoksun kalma; zararları, malvarlığındaki çöküntüden kaynaklanan maddi zararlardır. Bu durumda " Destek nedir? " sorusu karşımıza çıkmaktadır.

Destek Nedir?

Destek; bir başkasının ya da başkalarının geçimini kısmen veya tamamen karşılayan veya ileride ona bakması kuvvetle muhtemel olan, umulan kişidir. Bu durumda destek veren destek alanın mal varlığında pozitif katkılarda bulunmaktadır.

Yargıtay kararlarında Destekten Yoksun Kalma Tazminatı şöyle tanımlanmıştır:

“Ölüm nedeniyle B.K.45. maddesine dayanan destekten yoksun kalma tazminatı, yoksun kalanlarla ölenin yaşayabileceği olası süre içinde, ölenin çalışıp kazanabileceği süredeki kazanç tutarından davacılara ayırıp ilerde yapabileceği yardım tutarının peşin ve toptan ödenmesidir.”

Kimler Destek Verebilir Kimler Destek Alabilir?

Türk hukukundaki düzene göre koşulları yerine getiren destek alabilir ve destek verebilir. Eğer bir kişi maddi imkanları çerçevesinde bir başka kişinin kısmen veya tamamen bakımını üstlenecek güce sahip ise herhangi bir karşılık beklemeksizin sürekli yardımda bulunabilir ve destek tanımı içerisine girer. Bu kişilerin arasında kanuni bir bağ, hısımlık, mirasçılık ilişkisi olması gerekmez. Bu ilişkinin içerisine bir karşılıklılık durumu girmesi durumunda bu bir destek değil hizmet akdi olacaktır. Dolayısıyla destek durumunda karşılıklı olmaması önemlidir. Bu unsur destek kavramının manevi unsurunu karşılamaktadır.

Desteğe konu ihtiyacın ekonomik olarak değerlendirilebilir niteliği olduğu sürece nasıl ve ne tür bir ihtiyaç olduğu mühim değildir. Müspet bir katkı olabileceği gibi harcama yapmasını engelleme şeklinde de bir destek söz konusu olabilir.

Destekten yoksun kalma tazminatının ikinci manevi unsuru ise destek alan kişinin söz konusu desteğe muhtaç olmasıdır.

Fiili destek ölüm anında baktığı farazi destek ise ileride bakacağı kişi için söz konusu olur.

Karine Olarak Destekten Yoksun Kalma Tazminatına Hak Kazanan Kimseler

Eşler: Mk m.186 uyarınca eşler birbirinin desteğidir. Bu durum boşanma ile sona erer ama eşler birbirlerine karşı boşanmadan sonra da destek vereceklerine karşı bir iddiada buluyorlarsa ispat edilmesi şartıyla devam etmesi pek tabi mümkündür. Eş desteği için nikah aranmamaktadır. Örneğin imam nikahlı eşler için de destekten yoksun kalma tazminatı alınması mümkündür fakat bu durumun ispat edilmesi gerekir yani bunun devam eden bir evlilik olduğu bu evlilikten çocuklar olduğu vs. gibi durumların ispatı şartıyla söz konusu olabilir.

Çocuklar: Anne babalar çocuklara reşit oluncaya kadar bakma yükümlülüğündedir. Neshebinin sahih ya da gayri sahih olmasının farkı yoktur. Bu durumda anne babanın ölümü halinde çocuk destekten yoksun kalacaktır. Çocuklar hayatlarını kazanana kadar bu destek devam eder. Okumayan erkek çocukları için bu yaş 18, orta öğrenim görenler için 20, yüksek öğrenim görenler için 25’tir. Okumayan kız çocuklarının evlenerek aile desteğinden çıkacağı yaş esas alınır. Bunun için bölgesel verilerin değerlendirilmesi gerekir. Yargıtay ise evlenme yaşını 22-23 olarak belirlemektedir.

Anne babalar: Çocukların ana babalarına destek olmaları ancak çalışıp kazanç elde etmeleri ile mümkündür. Olay tarihi itibariyle çalışıp kazanç elde eden 18 yaş altı çocuklar ile aile işletmelerinde çalışan çocukların da fiili olarak destek olduğunun kabul edilmesi mümkündür.

Kardeşler Destekten Yoksun Kalma Tazminatı Alabilir Mi?

Kural olarak kardeşlerin birbirine bakma yükümlülüğü yoktur fakat fiili bir durum söz konusu olduğunda üçüncü kişileri bile kabul ederken kardeşleri kabul etmemek mümkün değildir. Fakat fiili bir destek yok ise Mk. m.364’teki koşulların yani kardeşlerin birbirine olan nafaka yükümlülüğündeki şartların geçekleşmiş olması aranır.

Üçüncü kişiler ve tüzel kişilerin de şartları sağlaması ve gerekli durumları ispat etmesi durumunda destekten yoksun kalma tazminatı talep etme hakkı söz konusudur.

Destekten Yoksun Kalma Zararının Niteliği

Destekten yoksun kalma zararı ölenden intikal eden bir miras değildir. Doğrudan doğruya yoksun kalanın malvarlığında meydana gelen bir eksilmedir. Örneğin mirası reddeden mirasçıların mirası reddetmeleri destekten yoksun kalma tazminatı istemelerine engel değildir. Özellikle tek taraflı trafik kazalarının sonucunda ölen kişilerin desteğinden yoksun kalanların tazminat talep etme imkanları Yargıtay tarafından yıllarca tartışılmıştır. Tartışmanın konusu bunun bir yansıma zarar mı olduğu yani bunun mirasçılık sıfatıyla intikal eden bir zarar mı olduğu yoksa bu doğrudan 3. Kişinin bünyesinde doğan zarar mı olduğudur.

Sonuç olarak ulaşılan ortak sonuç destekten yoksun kalma tazminatının yansıma zarar olmadığı doğrudan üçüncü kişilerin mal varlığında ortaya çıkan bir zarar olduğu yönündedir.

Ölüm Tarihindeki Gelir Saptaması

Gelirler ve emsal ücretler dosyaya eklenmelidir. Bunlara ulaşılamıyorsa giderlerinden yola çıkılabilir. Bunlar da bulunamazsa asgari ücret esas alınacaktır. Meslek odalarından da sorgulamak suretiyle gelirinin tespiti söz konusu olabilir. Yasal gelirleri esas alınacaktır hukuka ve aykırı kazançlar uyuşturucu ticareti beyaz kadın ticareti gibi esas alınmaz.

Zarar Süresi

Destekten yoksun kalan veya ölenin hangisinin yaşam süresi daha kısa ise zarar süresini o tayin edecektir. Bazı durumlarda ihtiyacın bitmiş olması da zarar süresini sona erdirir.

Yani iki kriter karşımıza çıkar: Bakım gücü ve bakım ihtiyacının birlikte devam ediyor olması gerekmektedir.

Yaşam tabloları ile ölen eğer yaşasaydı ne kadar daha yaşardı? Bu hesaplanmaktadır.

Zamanaşımı

Zamanaşımının ileri sürülmesi borçluya tanınmış bir def’i niteliğinde haktır. Bir diğer anlatım ile hakim re’sen zamanaşımı süresini dikkate alamaz.

Haksız fiillerden kaynaklı tazminatlarda kural olarak zamanaşımı; zarar görenin, zararı ve tazminat yükümlüsünü öğrendiği tarihten itibaren başlayarak iki yıl ve her halde fiilin işlendiği tarihten itibaren başlayarak on yılın geçmesiyle dolmaktadır.

İş akdine dayalı olarak çalışmakta olan bir işçinin, iş kazası nedeniyle ölümü halinde zamanaşımı on yıldır.

Karayoluyla yolcu taşımacılığı sözleşmeleri uyarınca destekten yoksun kalma tazminatı davalarında ise 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu 855. Maddesine göre zamanaşımı süresi olayın meydana geldiği tarihten itibaren on yıldır.

Destekten yoksun kalma tazminat alacakları haczedilemez, iflas masasına dahil edilemez.