Maaşı Ödenmeyen İşçi Nereye Başvurmalıdır?

Bir işçiye yaptığı bir iş karşılığında ödenen miktara ücret denir. Söz konusu bu ücret işverenin işçisine karşı olan en temel borcudur. Öte yandan işçinin ücreti dışında para ya da parayla ölçülmesi mümkün olan menfaat olarak sağlanan miktara ise giydirilmiş ücret denir. Net ücret işçinin belirli bir süre çalışması sonucunda eline geçen miktar iken, brüt ücret ise işverenin işçiyi istihdam etmesi için elinden çıkan toplam miktardır. Buna göre; brüt ücret ile net ücret arasındaki fark devlete giden miktardır.

Burada belirtmek gerekir ki; işçiye yapılması gereken ödemelerin hukuki açıdan niteliği maaş olarak değil ücret olarak anılır. Fakat uygulama esnasından işçinin ücretinden maaş olarak da söz edilir. Buna ek olarak işçiye çalışması sonucu yapılacak olan ödemenin tarihi için kesin bir kural belirlenmemiştir. Fakat söz konusu maaş günü ne zaman olursa olsun işçinin bu günü kesin olarak bilmesi kuralı vardır.

İşçinin Ücretinin Ödenme Şekli, Yeri ve Zamanı Nedir?

Öncelikle burada belirtmemiz gerekir ki; en geç ayda bir defa olmak üzere işçiye ücreti ödenmelidir. Söz konusu bu ödeme kural olarak Türk Lirası bazında yapılır ve mutlak suretle nakit şekilde yapılmalıdır. Ancak söz konusu ödemenin döviz cinsinden ödeneceği işçi ile işveren arasında kararlaştırılmış ise borçlar kanunda belirlenmiş olan kur üzerinden Türk Lirasına çevrilebilir. İşçinin söz söz konusu süre içerisinde alacağı fazla mesai ücretleri de ücret ödemesi ile birlikte yapılmalıdır.

Kural olarak işçiye yapılacak olan ücret ödemesi işyerinde yapılmalıdır ancak söz konusu ödeme işveren tarafından işçiler için açılan banka hesabına yapılabileceği gibi işçinin açtığı bir banka hesabına yatırmak suretiyle de yapılabilir. Ancak burada belirtmemiz gerekir ki; ilgili yönetmelikte yer alan düzenlemeye göre, ilgili işyerinde beş ya da daha fazla sayıda işçi istihdam ediliyor ise işçilere yapılacak olan ücret ödemesinin mutlak suretle banka hesabı üzerinden yapılması zorunluluğu vardır.

İşçinin ücreti ayni ya da nakdi şekilde ödenebilir. Ancak ücretin yasal asgari ücrete kadar olan miktarın mutlak şekilde nakdi olarak ödenmesi gerekir. Buna ek olarak işverenin işçiye ev, araba vb. gibi menfaat sağlamak istediği durumlarda ayni olarak diğer bir deyişle eşya olarak da ödeme yapılabilir.

İşçiye ödenmesi gereken ücret miktarının üçüncü bir kişi tarafından ödenmesi ücret niteliğini ortadan kaldırmaz. Buna göre işçiye sağlanan para ya da parayla ölçülmesi mümkün olan menfaatler söz konusu ücret kapsamının içerisinde yer alır. Söz konusu bu ücretlerde tek taraflı olacak şekilde değişiklik yapılamaz. Yapılmak istenen değişiklik için mutlak suretle işçinin yazılı şekilde rızasının alınması gerekir.

Ücretin Ödendiğinin İspat Yükü Nedir?

Eğer işçi olan kişinin ücreti ile ilgili bir dava söz konusu olursa bu halde işçinin ücretinin ödendiğini ispat etmenin yükü işverene aittir. Buna ek olarak; bordroda yer alan ile gerçekte olan durumun uyuşmaması halinde mahkeme gerçek durumu dikkate alır. Söz konusu iddia işçi tarafından hukuka uygun olan her türlü kanıtla ispat yoluna gidebilir.

Maaşı Ödenmeyen İşçinin Hakları Nelerdir?

Öncelikle belirtmek gerekir ki maaş ödemesi yapılmayan işçinin hakları hukuki anlamda önemli bir konudur. Ancak uygulamada işçiler genelde söz konusu bu haklarından haberdar olmadıkları için işten istifa yoluna gidebilirler. Fakat maaş ödemesi yapılmayan işçinin söz konusu durum kaynaklı şekilde haklı nedenle istifa hakkı ortaya çıkar. Ancak işçinin sahip olduğu bu hakkın belirli bir şekli ve şartları vardır bu sebeple bu şekil ve şartlara uyulması önemlidir. İşçinin maaş ödemesinin yapılmaması halinde hakları aşağıda sıralanmıştır;

• Söz konusu bu halde işçi işinden istifa etmeden iş görme yükümünü yerine getirmeyebilir, diğer bir deyişle işinden istifa etmeden çalışmayı bırakabilir. Ancak söz konusu bu halin belli şartları vardır. Yazımızın devamında yer alan söz konusu bu halin ayrıntılı açıklamasına yer verilmiştir.
• Söz konusu bu halde işçi çalışmaya devam ederek maaşının ödenmesi için işverenine karşı dava açabilir.
• Söz konusu bu halde maaşı ödenmesi yapılmayan işçi için haklı nedenle istifa edip tazminat ve ödenmeyen ücretlerinin ödenmesi için dava açma hakkı olur.

Maaşı Ödenmeyen İşçinin İstifa Etmeden İşe Gelmemesi ve Çalışmayı Bırakması Halinde Ne Olur?

İş Kanunu 34. maddesinde yer alan “Ücreti ödeme gününden itibaren yirmi gün içinde mücbir bir neden dışında ödenmeyen işçi, iş görme borcunu yerine getirmekten kaçınabilir. Bu nedenle kişisel kararlarına dayanarak iş görme borcunu yerine getirmemeleri sayısal olarak toplu bir nitelik kazansa dahi grev olarak nitelendirilemez. Gününde ödenmeyen ücretler için mevduata uygulanan en yüksek faiz oranı uygulanır. Bu işçilerin bu nedenle iş akitleri çalışmadıkları için feshedilemez ve yerine yeni işçi alınamaz, bu işler başkalarına yaptırılamaz.” hükmü gereği maaş ödemesini alamayan işçinin çalışmama hakkı vardır. Buna göre; maaş ödemesi yapılmayan işçi işinden istifa etmeden çalışmaya son verebilir.

Yukarıda verilen madde kapsamında maaş ödemesini alamadığı için çalışmama hakkını kullanan işçinin söz konusu işi görme ediminden kaçınması ilgili işin işvereni tarafından iş sözleşmesi fesih nedeni sayılamaz. Ancak söz konusu bu durum için işçinin bu halde gerekli şartlara uyması gerekir. Burada belirtmemiz gerekir ki; söz konusu halde çalışmama hakkını kullanan işçinin yerine hiçbir suretle yeni işçi alınamaz.

Maaş ödemesini alamayan işçinin çalışmama hakkını kullanması durumunda söz konusu bu hep iş sözleşmesinin feshi anlamına gelmez. Söz konusu bu halde iş sözleşmesi devam eder ve ilgili bu süre için de işçinin kıdem tazminatının hesaplanmasında dikkate alınır. Buna ek olarak maaş ödemesi yapılmayan işçinin çalışmama hakkını kullanması hukuki anlamda grev niteliği taşımaz.

Maaş ödemesi yapılmayan işçi dilerse söz konusu işten çıkış yapmadan çalışmaya devam ederek alacaklı olduğu ödeme için 5 senelik zamanaşımı süresi içerisinde dava açabilir. Bu davanın ardından ise gerekli halde icra takibi başlatılabilir.

Maaşını Alamayan İşçinin Haklı Nedenle İş Sözleşmesini Fesih Hakkı Nedir?

İş Kanunu 24. maddenin 2. fıkrasında yer alan düzenlemeye göre; maaş alacağı ödenmeyen işçinin haklı nedenle iş sözleşmesini feshetme hakkı vardır. İşçinin maaş ödemesinin yapılmaması hali haklı neden olarak sayılmasından ötürü bu istifa hali için herhangi bir bekleme süresi ya da ihbar süresi mevcut değildir. Buna göre maaş ödemesi yapılmayan işçi anında iş sözleşmesini haklı nedenle fesh ederek alacakları için dava yoluna gidebilir. Buna göre iş sözleşmesi işçi tarafından sonlandırılmış olur.