Ücretsiz İzin Nedir?

Öncelikle belirtmek gerekir ki; iş sözleşmesinin belirli bir süreliğine askıya alınması hali ücretsiz olarak tanımlanmaktadır. Uygulamada 2 tür ücretsiz izin mevcuttur. Bu türlerden ilki kanundan kaynaklanan ücretsiz izin iken ikincisi ise iş sözleşmesinin taraflarının anlaşmaları doğrultusunda söz konusu olan ücretsiz izindir. Kanundan kaynaklanan ücretsiz izin halleri; işçinin evlenmesi, işçinin bir yakının birinin vefat etmesi, yol izni, mazeret izinleri ve doğum izni şeklinde sıralanabilir. İkincisi yani tarafların anlaşmaları doğrultusunda söz konusu olan aylıksız izindir. İş sözleşmesinin taraflarının iradeleri doğrultusunda gerçekleşen ücretsiz izne dair kanunda bir düzenleme yer almaz. Burada belirtmek gerekir ki; söz konusu bu iradi aylıksız izin uygulaması genel itibariyle Yargıtay kararları ile işlerlik kazanmıştır.

Burada vurgulamak gerekir ki; ücretsiz iznin gündeme geldiği hallerde tarafların iş sözleşmesinden doğan borçlar karşılıklı olacak şekilde askıya alınır. Söz konusu bu halde işverenin işçiye ücret ödeme borcu, işçinin de işverene iş görme borcu ertelenir. Fakat burada altını çizmek gerekir ki işçinin işverene sadakat borcu ve işverenin işçiyi gözetme borcu aynı şekilde devam eder.

Son dönemde yaşadığımız küresel pandemi nedeniyle işveren tarafından ücretsiz izne çıkarılan ve 15 Mart 2020 tarihinden sonra işten çıkarılan işçiler ücretsiz izin ödeneğine başvuru hakkına sahip olmuştur.

Ücretsiz İzin Hakkı Hangi Hallerde Doğar?

Daha önce de belirttiğimiz gibi İşçinin ücretsiz izne çıkması hali bazı durumlarda kanuni haktan ortaya çıkar. Bu demektir ki söz konusu bu izin, iş sözleşmesinin taraflarının karşılıklı rızalarına ihtiyaç kalmadan tek taraflı irade beyanıyla ücretsiz izin kullanılabilir. Öte yandan kanundan doğan ücretsiz izin hakkının kullanılması, tek taraflı irade beyanı ile karşı tarafa bildirilmesi şeklinde olur ve işverenin kabulüne gerek kalmaz. Söz konusu bu haller; evlenme izni, doğum izni, süt izni, analık izni, yol izni şeklinde sıralanabilir.

Doğum Sonrası Ücretsiz İzin Kaç Gündür?

Burada belirtmek gerekir ki iş Kanunu çerçevesinde göre doğum yapan işçiye 6 aya kadar ücretsiz iznin verilebileceği düzenlenmiştir. Burada vurgulamak gerekir ki; doğum yapan işçi, iş sözleşmesinin söz konusu bu 6 ay içinde işveren tarafından feshedilmesi halinde işe iade davası açma hakkına sahiptir.

Ücretsiz Yol İzni Kaç Gün Verilir?

Öncelikle belirtmek gerekir ki işçi senelik izin hakkını şehir dışında kullanmak istediği halde ücretsiz yol izni gündeme gelir. Senelik izin hakkını şehir dışında kullanmak isteyen işçiye söz konusu bu durumu ispatlaması halinde işveren tarafından 4 güne kadar ücretsiz yol izni verilir. İşçinin bu tatilini şehir dışında geçireceğini otobüs biletleri, uçak biletleri vb. belgelerle ispatlaması mümkündür.

Memurun Ücretsiz İzin Hakkı Var Mı?

Öncelikle belirtmek gerekir ki kanunda 5 yıllık hizmet süresini dolduran memura, talep ettiği takdirde memuriyet hayatı boyunca ve en fazla 2 sefer kullanmak üzere toplamda 1 yıla kadar ücretsiz iznin verileceği ile ilgili düzenleme mevcuttur. Ancak burada belirtmek gerekir ki; sıkıyönetim, olağanüstü hâl ya da afet hâli ilan edilen bölgelerde belirli sürelerle görev yapan memurlara söz konusu bu süre zarfında aylıksız izin verilmesi söz konusu değildir.

Özel Sektörde Aylıksız İzin Hakkı Var Mıdır?

Aylıksız izin hakları olarak mevzuatta özel sektör için yol izni, evlenme izni, ölüm izni, mazeret izni ve doğum izni vb. gibi izin hakları tanımlanmıştır. Bu izinlere ek olarak iş sözleşmesi tarafların anlaşması halinde de özel sektör çalışanları için ücretsiz izin hakkı kullanılabilir. Burada vurgulamak gerekir ki; kanunda sayılanlar ve burada yer verdiğimiz nedenlerin dışında işçilerin tek taraflı olarak ücretsiz izin hakkını kullanması söz konusu değildir.

Ücretsiz İzin Kıdemden Sayılır Mı?

Öncelikle burada vurgulamak gerekir ki ücretsiz izin, daha önce de belirttiğimiz gibi iş sözleşmesinin askıya alınması anlamını taşıdığı için kıdem tazminatı hesaplaması yapılırken dikkate alınmaz. Burada önemle belirtmek gerekir ki aylıksız iznin sona ermesinden itibaren işçi tekrar çalışmaya başlatılmazsa tazminat hesaplaması yapılırken işçinin aylıksız izinden önce son kez çalıştığı göz önüne alınır.

Ekonomik Kriz Nedeniyle Ücretsiz İzin Almak Mümkün Müdür?

Öncelikle burada belirtmek gerekir ki; işyerinin maliyetlerini yönetmek durumunda olan işveren, ekonomik anlamda tasarruf tedbirlerine ek olarak işyerindeki işçilerin sayısında da düzenleme yapmak zorunda kalabilir. Burada vurgulamak gerekir ki; iş hukukunda ana ilkelerden birisi feshin son çare olması ilkesidir. Söz konusu bu ilke uyarınca mevcut olan ekonomik kriz sebebiyle işveren işçilerle anlaşmaya vararak işçileri ücretsiz izne çıkarabilir.

İşçi En Fazla Kaç Gün Ücretsiz İzne Çıkarılabilir?

Öncelikle burada belirtmek gerekir ki; Cumhurbaşkanı tarafından verilen karar sonucunda yürürlüğe giren işten çıkarma yasağı süresi boyunca işveren işçiyi ücretsiz izne çıkarabilir. Söz konusu bu uygulama için işçinin rızası aranmaz.