Soybağının Kurulması Nedir?

Öncelikle belirtmek gerekir ki; Türk Medeni Kanunu 282. maddesi çerçevesinde anne ile çocuk arasındaki soybağı doğum ile kurulur. Bu anlamda annenin evli ya da bekar olmasının söz konusu soybağının kurulması açısından bir etkisi bulunmaz. Yine aynı kanun maddesinde çocuk ile baba arasında kurulacak olan soybağı için çeşitli üç metot mevcuttur. Bunlar;

1. Ana ile evlilik
2. Tanıma
3. Hakim hükmü ile

Ana ile Evlilik Yoluyla Soybağı Kurulması Nedir?

Kocanın babalığı yani “babalık karinesi” çocuk ile baba arasında soybağı kurulması yöntemlerinden ilkidir. Buna göre babalık karinesi Türk Medeni Kanunu 285. maddesinde yer alan “Evlilik devam ederken veya evliliğin sona ermesinden başlayarak üçyüz gün içinde doğan çocuğun babası kocadır.” ifadesi şeklinde düzenlenmiştir. Buna göre; babalık karinesi için iki farklı hal düzenlenmiştir. Bu hallerden ilki; söz konusu çocuğun evlilik birliği devam ederken doğmuş olması iken ikincisi ise çocuğun tarafların evlilik süresi içerisinde ana rahmine düşmüş olması ancak evlilik bittikten sonraki 300 günlük süre içerisinde doğması halidir. Söz konusu bu iki halde de doğan çocuğun babası koca sayılır.

Babalık Karinesinden Yararlanmak için Evlilik Süresi Şartı Mevcut Mudur?

Ana ile koca arasındaki evliliğin ne kadar süredir devam ettiğiyle ilgili bir şart kanun tarafından çocuk ile baba arasında babalık karinesine dayalı soybağının kurulması için öngörülmemiştir. Buna göre; söz konusu çocuk evlendikten hemen sonra doğmuş olsa bile babalık karinesinden yararlanabilir. Ancak burada belirtmek gerekir ki; söz konusu bu hal çocuğun kendisinden olmadığını iddia eden ve karineye göre baba kabul edilen kocanın, soybağının reddi davası açma suretiyle babalık karinesini çürütmesinde önemli rol oynar.

Çocuğu İddet Müddeti İçinde Doğmuş Olması Nedir?

Evlilik birliği bittikten sonraki 300 günlük iddet müddetinde doğan çocuk diğer bir deyişle evlilik devam ederken ana rahmine düşmüş olan çocuğun soybağı Türk Medeni Kanunu 285. maddesi çerçevesinde babalık karinesi kapsamındadır. Yargıtay 22. Hukuk Dairesinin 2016/11503 E. 2016/12563 K. 28.06.2016 “Davacı anne, davalı ile boşanmalarından 8 ay sonra doğan çocuğun velayetinin kendisine verilmesini talep etmiş, mahkemece; anne ile babanın evli olmaması halinde küçüğün velayetinin anneye ait olduğunun düzenlendiği bahsiyle, velayetin annede olduğunun tespitine karar verilmiştir. Davaya konu küçüğün boşanmadan sonra doğduğu ve baba hanesinde nüfusa kayıtlı olduğu anlaşılmaktadır. Evlilik devam ederken veya evliliğin sona ermesinden başlayarak 300 gün geçmeden doğan çocuğun babası kocadır. Davacı annenin boşandığı eşi davalı ile küçük arasında annenin beyanına göre soybağı kurulmuştur. Davalı baba tarafından davaya konu küçüğün soybağı da reddedilmediğine göre, küçüğün askıda olan velayetinin düzenlenmesi gerekir.” kararı mevcuttur.

Çocuğun İddet Müddeti Geçtikten Sonra Doğmuş Olması Halinde Ne Olur?

Türk Medeni Kanunu 285. maddesinin 2. maddesinde “Bu süre geçtikten sonra doğan çocuğun kocaya bağlanması, ananın evlilik sırasında gebe kaldığının ispatıyla mümkündür.” şeklindeki ifade yer alır. Buna göre babalık karinesi için kural evliliğin bitiminden itibaren 300 günlük süre içerisinde doğan çocuk ile koca arasında soybağı ilişkisi kurulmasıdır. Fakat kanun, biten evlilik içerisinde gebe kalındığının ispatlanması halinde babalık karinesi gereği evlilikteki kocanın baba sayılabilmesini de mümkün kılmıştır.

Çocuk Doğduktan Sonra Anne ile Evlilik Soybağını Nasıl Etkiler?

Türk Medeni Kanunu 292. maddesi gereği evlilik dışı doğan ortak çocukların (ölü doğan veya sağ fark etmeksizin) baba ile soybağı “Evlilik dışında doğan çocuk, ana ve babasının birbiriyle evlenmesi hâlinde kendiliğinden evlilik içinde doğan çocuklara ilişkin hükümlere tâbi olur.” şeklindeki ifade çerçevesinde kurulur. Öte yandan Türk Medeni Kanunu 293. maddesinde ise “Eşler, evlilik dışında doğmuş olan ortak çocuklarını, evlenme sırasında veya evlenmeden sonra, yerleşim yerlerindeki veya evlenmenin yapıldığı yerdeki nüfus memuruna bildirmek zorundadırlar. Bildirimin yapılmamış olması, çocuğun evlilik içinde doğan çocuklara ilişkin hükümlere tâbi olmasını engellemez. Daha önce tanıma veya babalığa hükümle soybağı kurulmuş çocukların ana ve babası birbiriyle evlenince, nüfus memuru re'sen gerekli işlemi yapar.” şeklindeki ifade yer alır.

Soybağına İtiraz ve İptal Davası Nedir?

Türk Medeni Kanunu 294. madde çerçevesinde sonradan evlilik yoluyla çocuk ile baba arasında kurulan soybağı ilişkisine ilgililerce itiraz edebilme hakkı tanımıştır. Söz konusu bu halde itiraz etme hakkına sahip olanlar ise; ana ve babanın yasal mirasçıları, çocuk ve Cumhuriyet Savcısıdır. Söz konusu açılacak olan iptal davası ile anne ile evlenerek çocuk arasında soybağı kuran kocanın gerçek baba olmadığının ispatlanmasına gerek duyulur. Bu anlamda iptal davası açmak için dava açma süresi ana ve babanın yasal mirasçıları ve cumhuriyet savcısı için; evliliğin gerçekleşmesi ve kocanın baba olmadığının öğrenilmesinden itibaren 1 yıl ve her halde evliliğin yapıldığı tarihten itibaren 5 yıldır. Çocuk için dava açma süresi ise ilgili çocuk ergin olduktan itibaren 1 yıldır.

Tanıma ile Soybağının Kurulması Nedir?

Evlilik dışı doğan çocuk ile baba arasında soybağının kurulmasını sağlayan, tek taraflı irade beyanı tanıma olarak tanımlanır. Bu anlamda söz konusu irade beyanında bulunacak kişi bizzat babanın kendisidir. Kanuna ve usule uygun şekilde yapılan tanıma ile geçmişe dönük şekilde yenilik doğurur yani çocuğun doğumundan itibaren baba ile soybağı kurulmuş olur.

Tanımanın Geçerlilik Şartları Nelerdir?

Türk Medeni Kanunu madde 295’te yer alan ifade “Tanıma, babanın, nüfus memuruna veya mahkemeye yazılı başvurusu ya da resmî senette veya vasiyetnamesinde yapacağı beyanla olur. Tanıma beyanında bulunan kimse küçük veya kısıtlı ise, veli veya vasisinin de rızası gereklidir.” şeklindedir. Buna göre söz konusu tanımanın geçerlilik doğurabilmesi, çocuğun başka bir erkekle mevcut soybağı ilişkisinin bulunmamasına bağlıdır. Türk Medeni Kanunu 296. maddeye göre “Beyanda bulunulan nüfus memuru, sulh hâkimi, noter veya vasiyetnameyi açan hâkim, tanımayı babanın ve çocuğun kayıtlı bulunduğu nüfus memurluklarına bildirir. Çocuğun kayıtlı bulunduğu nüfus memurluğu da tanımayı çocuğa, anasına, çocuk vesayet altında ise vesayet makamına bildirir.”

Tanımanın İptali Davası Nedir?

Türk Medeni Kanunu 298. maddesinde “Ana, çocuk ve çocuğun ölümü hâlinde altsoyu, Cumhuriyet savcısı, Hazine ve diğer ilgililer tanımanın iptalini dava edebilirler. Dava tanıyana, tanıyan ölmüşse mirasçılarına karşı açılır.” ifadeleri yer alır. Açılacak iptal davasında, tanıma ile çocuk arasında soybağı kuran kişinin gerçek baba olmadığının ispatlanması gerekir.

Babalık Hükmü Yoluyla Soybağının Kurulması Nedir?

Çocuk ile baba arasında soybağı kurulmasını sağlayacak üçüncü ve son yöntem ise, babalık davası sonucu verilen mahkeme kararıdır. Burada belirtmek gerekir ki; babalık davası açarak çocuk ile baba arasında soybağı kurulabilmesi için, çocuğun annesinin belli olması gerekmektedir.