Senedin Ödenmemesi Halinde Başvuru Yolları Nelerdir?

Anasayfa » Faaliyet Alanlarımız » Kıymetli Evrak Hukuku » Senedin Ödenmemesi Halinde Başvuru Yolları Nelerdir?

Senedin Ödenmemesi Halinde Başvuru Yolları Nelerdir? | Mükyen Hukuk

Öncelikle belirtmemiz gerekir ki bir senedin ödenmesi ise söz konusu borcun muaccel olması gerekir. Buna göre; vade tarihi henüz gelmemiş olan bir senedin ödenmesi beklenemez. Eğer söz konusu senette vade tarihi düzenlenmemiş ise senedin görüldüğü esnada ödeneceği düzenlenmiştir. Türk Ticaret Kanunu 708. maddesinde senedin ibrazı ile ilgili düzenleme yer alır ve ilgili maddeye aşağıda yer verilmiştir.

Türk Ticaret Kanunu Madde 708

  1. Belirli bir günde veya düzenlenme gününden ya da görüldükten belirli bir süre sonra ödenecek bir poliçenin hamili, poliçeyi ödeme gününde veya onu izleyen iki iş günü içinde ödenmek üzere ibraz etmelidir.
  2. Poliçenin bir takas odasına ibrazı, ödeme için ibraz yerine geçer.

Yukarıda yer alan kanun maddesine göre senet hamili, söz konusu senedi düzenleyene ibraz etmekle yükümlüdür.

Usule uygun şekilde senedin düzenleyene ibrazını gerçekleştiren hamil daha sonra ödenmeyen senet için aşağıda verilen yollara başvurabilir. Bu yollar;

  1. Hamil dilerse söz konusu senedi düzenleyen ve aval veren yani senedin asıl borçlularına karşı doğrudan kambiyo senetlerine mahsus haciz yolu ile icra takibi yapabilir ya da alacak davası açabilir.
  2. Hamil asıl borçlu olan kişiler dışında cirantalara ya da cirantalara aval verenlere yani başvuru borçlu olan kişilere de müracaatta bulunabilir. Ancak cirantalara başvurmak için belirli şartlar mevcuttur. Söz konusu bu şartlara aşağıda yer verilmiştir.

Senette Protesto Zorunluluğu Nedir?

Asıl Borçlulara Başvuru Durumu

Asıl borçlu olan kişi söz konusu senedi düzenleyen kişidir. Temsilci aracılığı ile düzenlenen senetlerde ise; yetkisini aşan temsilce asıl borçlu sıfatı ile sorumlu hale gelir. Buna göre; asıl borçlu olan kişinin mirasçısı olan kişiler de asıl borçlu sayılırlar. Buna ek olarak senedi düzenleyen kişiye aval veren kişiler de asıl borçlu sıfatı ile sorumlu hale gelirler. Ancak belirtmek gerekir ki; usulüne uygun şekilde ibraz edilmiş olan senetlerde hamil olan kişi asıl borçlulara karşı protesto çekmeden doğrudan müracaat edebilir ve icra takibi yapabilir. Buna göre; bu hal için protesto şartı aranmaz.

Başvuru Borçlularına Müracaat Durumu

Asıl borçlu olan kişi dışında söz konusu bonoda imzası yer alan kişiler başvuru borçluları olarak adlandırılır. Cirantalara aval verenler de başvuru borçlusu sıfatıyla sorumluluk altındadır. Eğer ki hamil cirantalar ve onların lehine aval verenlere yani asıl borçlu dışında kalan kişilere müracaat etmek isterse;

  • Senedi düzenleyene ibraz etmesi gerekir.
  • Asıl borçlunun senedi ödemememiş olması gerekir.
  • Ödememe protestosu çekilerek ilgili borcun ödenmeme durumu tespit edilmelidir.

Yukarıda yer alan üç şart bir arada gerçekleşmiş ise; bu durumda hamilin başvuru borçlularına karşı takip ve dava hakkını kullanma hakkı ortaya çıkar. Eğer protesto çekilmemiş ise bu halde başvuru borçluları sorumluluktan kurtulmuş olur.

Yargıtay 12. Hukuk Dairesi kararına göre; “Belirli bir günde veya düzenlenme gününden veya görüldükten belirli bir süre sonra ödenmesi şartını içeren bir bonoya dayanarak hamilin lehtara müracaat edebilmesi, ödeme gününü takip eden iki iş günü içinde senet keşidecisinin protesto edilmesine bağlıdır. Muteriz borçlu takip dayanağı bononun lehdar cirantası olup, adı geçen hakkında takip yapılabilmesi için keşideciye protesto keşide edilmesi zorunludur. Takip dosyasında takip alacaklısı hamil tarafından bononun keşidecisine protesto keşide edildiğine dair evrakın bulunmadığı görülmektedir. Protesto koşulunun usulünce yerine getirilmemesi sebebiyle takibin iptaline karar verilmesi gerekir.”

Burada belirtmek gerekir ki; cirantalara karşı protesto çekmeden icra takibi yapılamaz, eğer takip yapılmış ise iptal edilir. Yargıtay 12. Hukuk Dairesinin 2017 yılında vermiş olduğu karara göre; “Takibe konu olan 200.000 TL ve 420.000 TL bedelli iki adet bonoda, şikayette bulunan borçlunun, lehtar ( birinci ciranta ) olduğu görülmektedir. Bu durumda, yetkili hamil olan alacaklının, borçlu ciranta hakkında takip yapabilmesi için, bononun keşidecisine ödememe protestosu göndermesi zorunludur. İcra dosyasında söz konusu bonolar bakımından protesto çekildiğine dair bir belge bulunmadığı görülmekle, alacaklı hamilin takibe dayanak bonolar yönünden cirantaya karşı müracaat hakkını kaybettiği anlaşılmaktadır. O halde, mahkemece, İcra İflas Kanunu'nun 170/a-2. maddesi hükmü uyarınca bu husus re'sen gözetilerek, alacaklının müracaat hakkını kaybettiği gerekçesi ile takibin iptaline karar verilmesi gerekirken, şikayetin reddi yönünde hüküm tesisi isabetsizdir.” İfadesi yer alır.

Senette Protesto Süresi Nedir?

Öncelikle belirtmek gerekir ki ödeme günü belirlenmiş olan senetlerde protestonun ödeme gününü takip eden 2 iş günü içerisinde çekilmesi zorunludur. Öte yandan ödeme günü belirlenmemiş olan ve görüldüğünde ödenecek olan bonolar için ise protesto süresi ilgili bononun düzenlenme tarihinden itibaren 1 senedir. Buna göre; vadesi yazılmamış olan bonolar için düzenlenme gününden itibaren 1 yıllık süre içinde ödememe protestosu çekilmelidir. Söz konusu protesto hamilin kendisi tarafından çekilebilir. Uygulamada ise protesto için ilgili senetler genellikle bankaya verilir. Protesto ile ilgili düzenleme Türk Ticaret Kanunu 716. maddesinde yer alır ve ilgili kanun maddesine aşağıda yer verilmiştir.

Türk Ticaret Kanunu Madde 716

(1) Protesto;

  • a) Protestoyu çeken ve kendisine protesto çekilen kişilerin adlarını veya ticaret unvanlarını,
  • b) Kendisine protesto çekilen kişinin, poliçeden doğan taahhüdünü yerine getirmeye davet edildiği hâlde, taahhüdünü ifa etmemiş, kendisi bulunamamış veya ticaret yerinin ya da konutunun belirlenememiş olduğuna ilişkin bir şerhi,
  • c) Sözü geçen davetin yapıldığı veya davet teşebbüsünün sonuçsuz kaldığı yer ve güne ait bir şerhi ve
  • d) Protestoyu düzenleyen noterin imzasını, içerir.

(2) Kısmi ödeme protestoda belirtilir.

(3) Kabul için kendisine bir poliçe ibraz edilmiş olan muhatap, poliçenin ertesi günü tekrar ibrazını istemiş ise bu durum da protestoya yazılır.

Protesto belgesi ile ilgili düzenleme Türk Ticaret Kanunu 717. maddesinde yer alır ve ilgili kanun maddesine aşağıda yer verilmiştir.

Türk Ticaret Kanunu Madde 717

  1. Protesto ayrı bir belge hâlinde düzenlenerek poliçeye bağlanır.
  2. Protesto, aynı poliçenin çeşitli nüshaları veya poliçenin aslı ile bir sureti ibraz edilerek düzenlenmiş ise protestoyu bu nüshalardan birine veya asıl senede bağlamak yeterlidir.
  3. Diğer nüshalara veya surete, protestonun, kalan nüshalarından birine veya poliçenin aslına bağlanmış bulunduğu kaydolunur.

Protestodan Muafiyet Nedir?

Aşağıda verilen hallerde hamil protesto çekmeden de başvuru hakkını kullanabilir. Bu haller;

  • Bono üzerinde muafiyete ilişkin bir kaydın bulunması,
  • Bonoyu düzenleyenin iflas etmiş olması,
  • Mücbir sebebin varlığı hallerinde.

Mükyen Hukuk Bürosu uzman avukatlarından randevu almak için:

Randevu Al
0216 784 43 20