Vefatının ardından miras bırakan kişinin son istek ve arzuları ile bıraktığı mirasın paylaşım esaslarını belirten yazılı belge ya da sözlü beyana vasiyetname denir. Vasiyetname; Noter, hakim vb. gibi resmi memur huzurunda hazırlanabildiği gibi miras bırakan kişinin kendi el yazısı ya da yeterli koşullar mevcutsa sözlü beyanı ile de geçerli şekilde hazırlanabilir. Buna göre; miras bırakan kişi tarafından ölümüne bağlı tasarrufla aşağıdaki işlemleri yapabilir.
- Mirasçılardan biri ya da birkaçı mirasçılıktan çıkarılabilir (Medeni Kanun madde 510),
- Mirasçı atayabilir (Medeni Kanun madde 516),
- Mirasçılardan birine ya da üçüncü bir kişiye belirli mal vasiyeti yapabilir (Medeni Kanun madde 517),
- Koşullar ve yükümlülükler koyabilir (Medeni Kanun madde 515), yedek mirasçı atayabilir (Medeni Kanun madde 520), art mirasçı atayabilir (Medeni Kanun madde 521),
- Vakıf kurulmasına dair vasiyette bulunabilir (Medeni Kanun madde 526).
Vasiyetname ölüme bağlı tasarruflardan en önemli olandır. Vefat eden kişi vefatından önce hazırlayacağı vasiyetname ile kendi ölümünden sonra terekesi üzerinde sonuç doğuracak şekilde işlem yapar ve buna göre terekesinin geleceğine yön verme, yapılmasını istediği hususlarla ilgili tasarrufta bulunmaktadır. Tek taraflı olacak şekilde yapılan vasiyetnameler ölüme bağlı tasarruf işlemlerini içerir. Buna göre; vasiyetnamelerde beyan edilen iradenin karşı tarafa ulaşmasına ve karşı taraf tarafından kabul edilmesine gerek yoktur. Vasiyette bulunacak kişi söz konusu bu işlemleri ölümünün ardından sonuç verecek şekilde yapar. Bu sebeple de miras bırakan kişi tarafından hazırlanan vasiyetname kişi vefat etmeden önce kendisi tarafından serbestçe ve tek taraflı olarak değiştirilebilir. Burada belirtmek gerekir ki; miras bırakan kişi hayatta iken vasiyetnameyi değiştirmeyeceğine dair yapılan her türlü şart ve kayıt geçersiz olur.
Miras Bırakanın (Vasiyetçi) Vasiyetname Düzenleme Şartları Nelerdir?
Öncelikle on beş yaşını doldurmuş olmak ve ayırt etme gücüne sahip olmak vasiyetname bırakabilmek için ilk şarttır. Bu durum Medeni Kanun 502. maddede “Vasiyet yapabilmek için ayırt etme gücüne sahip ve onbeş yaşını doldurmuş olmak gerekir.” şeklinde belirtilmiştir. Vasiyetname hazırlama esnasında miras bırakan kişinin uyması gereken çeşitli şekil kuralları ve birtakım sınırlamalar mevcuttur. Bunun sebebi miras bırakan kişinin terekenin üzerinde sınırsız haklara sahip olmamasıdır. Miras bırakan kişinin vasiyetname düzenleme hakkı saklı paylı mirasçıların saklı paylarını ihlal edemez. Miras bırakan kişi; yalnızca söz konusu bu saklı paylara dokunmayacak şekilde tasarrufta bulunabilir. Medeni Kanuna göre resmi, el yazılı ve sözlü olmak üzere üç şekilde vasiyetname yapılabilir. Bu şekillerin açıklamasına aşağıda yer verilmiştir.
Resmi Vasiyetname Nedir? Nasıl Yapılır?
Resmi memur tarafından iki tanığın katılmasıyla resmi vasiyetname düzenlenir. Sulh hakimi, noter ya da kanunda kendisine yetki verilmiş bir görevli vasiyetnameyi düzenleyecek resmi memur olabilir. Resmi vasiyetname ile ilgili düzenlemelere Medeni Kanun 532. ve 537. maddeler arasında yer verilmiştir. İlgili düzenlemelere aşağıda yer verilmiştir.
Madde 532
Resmî vasiyetname, iki tanığın katılmasıyla resmî memur tarafından düzenlenir. Resmî memur, sulh hâkimi, noter veya kanunla kendisine bu yetki verilmiş diğer bir görevli olabilir.
Madde 533
Mirasbırakan, arzularını resmî memura bildirir. Bunun üzerine memur, vasiyetnameyi yazar veya yazdırır ve okuması için mirasbırakana verir. Vasiyetname, miras bırakan tarafından okunup imzalanır. Memur, vasiyetnameyi tarih koyarak imzalar.
Madde 534
Vasiyetnameye tarih ve imza konulduktan hemen sonra miras bırakan, vasiyetnameyi okuduğunu, bunun son arzularını içerdiğini memurun huzurunda iki tanığa beyan eder.
Tanıklar, bu beyanın kendi önlerinde yapıldığını ve mirasbırakanı tasarrufa ehil gördüklerini vasiyetnameye yazarak veya yazdırarak altını imzalarlar. Vasiyetname içeriğinin tanıklara bildirilmesi zorunlu değildir.
Madde 535
Mirasbırakan vasiyetnameyi bizzat okuyamaz veya imzalayamazsa, memur vasiyetnameyi iki tanığın önünde ona okur ve bunun üzerine mirasbırakan vasiyetnamenin son arzularını içerdiğini beyan eder. Bu durumda tanıklar, hem mirasbırakanın beyanının kendi önlerinde yapıldığını ve onu tasarrufa ehil gördüklerini; hem vasiyetnamenin kendi önlerinde memur tarafından mirasbırakana okunduğunu ve onun vasiyetnamenin son arzularını içerdiğini beyan ettiğini vasiyetnameye yazarak veya yazdırarak altını imzalarlar.
Madde 536
Fiil ehliyeti bulunmayanlar, bir ceza mahkemesi kararıyla kamu hizmetinden yasaklılar, okur yazar olmayanlar, miras bırakanın eşi, üstsoy ve altsoy kan hısımları, kardeşleri ve bu kişilerin eşleri, resmî vasiyetnamenin düzenlenmesine memur veya tanık olarak katılamazlar. Resmî vasiyetnamenin düzenlenmesine katılan memura ve tanıklara, bunların üstsoy ve altsoy kan hısımlarına, kardeşlerine ve bu kişilerin eşlerine o vasiyetname ile kazandırmada bulunulamaz.
Madde 537
Resmî vasiyetnameyi düzenleyen memur, vasiyetnamenin aslını saklamakla yükümlüdür.
El Yazısı İle Vasiyetname Nedir? Nasıl Yapılır?
Medeni Kanun 538. maddede el yazılı vasiyetname ile ilgili düzenleme yer alır. Buna göre; el yazılı şekilde hazırlanmış olan vasiyetnamede metnin tamamının vasiyet bırakan kişinin kendi el yazısı ile hazırlanması zorunludur. Bu şarta tarih ve imza yazımı da dahildir. Bu şartın konulmasının amacı söz konusu vasiyetnamenin başka kişilerce tahrif edilmesinin önüne geçmektir. Buna göre; vasiyet bırakan kişi vasiyetname metninin tamamını kendi el yazısı ile yazmalı ve tarih belirterek imzalamalıdır. Aksi durumda el yazılı vasiyetname için şekil şartlarına uyulmamış olur. Söz konusu vasiyetname türü ancak okuma yazma bilen kişiler tarafından hazırlanabilir. Buna ek olarak okuma yazma bilmesine rağmen başka bir engel sebebiyle yazı yazamayan kişiler bu vasiyetname türünü hazırlayamazlar. Aşağıda Medeni Kanunda yer alan el yazılı vasiyetname maddesine yer verilmiştir.
Madde 538
El yazılı vasiyetnamenin yapıldığı yıl, ay ve gün gösterilerek başından sonuna kadar mirasbırakanın el yazısıyla yazılmış ve imzalanmış olması zorunludur.
El yazılı vasiyetname, saklanmak üzere açık veya kapalı olarak notere, sulh hâkimine veya yetkili memura bırakılabilir.
Eğer el yazılı şekilde hazırlanmış olan vasiyetname tahrip edilmiş ise; söz konusu belgenin geçerli sayılması için kalan kısmın bütünlük oluşturması ya da tahrip edilen kısmın ilgili belgenin olmazsa olmaz parçasını teşkil etmemesi gerekir.
El yazılı şekilde hazırlanan vasiyetnameye yapılacak ekleme ya da çıkarma işlemleri de vasiyetname sahibinin kendi el yazısı ile yapılmak zorundadır. Eğer söz konusu vasiyetname birden fazla günde yazılmış ise tarih olarak ilgili belgenin tamamlandığı tarih yazılmalıdır.
Sözlü Vasiyetname Nedir? Nasıl Yapılır?
Sözlü vasiyetname ile ilgili düzenlemelere Medeni Kanun 532. ve 537. maddeler arasında yer verilmiştir. İlgili düzenlemelere aşağıda yer verilmiştir.
Madde 539
Mirasbırakan; yakın ölüm tehlikesi, ulaşımın kesilmesi, hastalık, savaş gibi olağanüstü durumlar yüzünden resmî veya el yazılı vasiyetname yapamıyorsa, sözlü vasiyet yoluna başvurabilir. Bunun için mirasbırakan, son arzularını iki tanığa anlatır ve onlara bu beyanına uygun bir vasiyetname yazmaları veya yazdırmaları görevini yükler. Resmî vasiyetname düzenlenmesinde okur yazar olma koşulu dışında, tanıklara ilişkin yasaklar, sözlü vasiyetteki tanıklar için de geçerlidir.
Madde 540
Mirasbırakan tarafından görevlendirilen tanıklardan biri, kendilerine beyan edilen son arzuları, yer, yıl, ay ve günü de belirterek hemen yazar, bu belgeyi imzalar ve diğer tanığa imzalatır. Yazılan belgeyi ikisi birlikte vakit geçirmeksizin bir sulh veya asliye mahkemesine verirler ve mirasbırakanı vasiyetname yapmaya ehil gördüklerini, onun son arzularını olağanüstü durum içinde kendilerine anlattığını hâkime beyan ederler. Tanıklar, daha önce bir belge düzenlemek yerine, vakit geçirmeksizin mahkemeye başvurup yukarıdaki hususları beyan ederek miras bırakanın son arzularını bir tutanağa geçirtebilirler. Sözlü vasiyet yoluna başvuran kimse askerlik hizmetinde bulunuyorsa, teğmen veya daha yüksek rütbeli bir subay; Ülke sınırları dışında seyreden bir ulaşım aracında bulunuyorsa, o aracın sorumlu yöneticisi; sağlık kurumlarında tedavi edilmekteyse, sağlık kurumunun en yetkili yöneticisi hâkim yerine geçer.
Madde 541
Mirasbırakan için sonradan diğer şekillerde vasiyetname yapma olanağı doğarsa, bu tarihin üzerinden bir ay geçince sözlü vasiyet hükümden düşer.
Mükyen Hukuk Bürosu uzman avukatlarından randevu almak için:
Diğer Makalelerimiz:
