Anonim Şirket Genel Kurulunun Devredilemez Yetkileri Nelerdir?

Genel kurul anonim ortaklığın zorunlu organlarındandır ve karar mercii olarak nitelendirilir. Türk Ticaret Kanunu 407. maddede yer alan düzenlemelere göre; anonim şirket ortaklarının ilgili şirket işlerine ilişkin haklarını genel kurulda kullanabileceklerine dair düzenleme yer alır. İlgili kanun maddesine aşağıda yer verilmiştir.

Türk Ticaret Kanunu Madde 407

1. Pay sahipleri şirket işlerine ilişkin haklarını genel kurulda kullanırlar. Kanuni istisnalar saklıdır.
2. Murahhas üyelerle en az bir yönetim kurulu üyesinin genel kurul toplantısında hazır bulunmaları şarttır. Diğer yönetim kurulu üyeleri genel kurul toplantısına katılabilirler. Denetçi genel kurulda hazır bulunur. Üyeler ve denetçiler görüş bildirebilirler.
3. 333 üncü madde gereğince belirlenen şirketlerin genel kurul toplantılarında Gümrük ve Ticaret Bakanlığının temsilcisi de yer alır. Diğer şirketlerde, hangi durumlarda Bakanlık temsilcisinin genel kurulda bulunacağı ve genel kurul toplantıları için temsilcilerin görevlendirilmelerine ilişkin usul ve esaslar ile bunların nitelik, görev ve yetkileri ayrıca ücret tarifeleri Gümrük ve Ticaret Bakanlığınca çıkarılacak bir yönetmelikle düzenlenir. Bakanlık temsilcisinin toplantıya katılma giderleri ve ücretleri ilgili şirket tarafından karşılanır.

Anonim şirketteki pay sahipleri söz konusu şirketin işleyişi hakkında bilgi sahibi olmak amacıyla genel kurul toplantılarına katılır. Bu anlamda genel kurulu karar, bilgi ve hak kullanma organı şeklinde tanımlayabiliriz.

Anonim şirket genel kurulunun bir yıl içerisinde en az bir kez toplanması yeterli ve zorunludur. Genel kurul bir yürütme organı olmadığı için sorumluluk sahibi de değildir. Türk Ticaret Kanunu 553. maddesinde yer alan “Kurucular, yönetim kurulu üyeleri, yöneticiler ve tasfiye memurları, kanundan ve esas sözleşmeden doğan yükümlülüklerini. "kusurlarıyla" ihlal ettikleri takdirde, hem şirkete hem pay sahiplerine hem de şirket alacaklılarına karşı verdikleri zarardan sorumludurlar.” ifadeye göre anonim ortaklıkta sorumluluk sahiplerini belirlemiş ve genel kurulu hariç tutmuştur.

Genel Kurulun Devredilemez Yetkileri Nelerdir?

Türk Ticaret Kanunu 408. maddede yer alan hükümlere göre genel kurulun devredilmez yetkilerine yer verilmiştir. İlgili kanun maddesi aşağıdadır;

Türk Ticaret Kanunu Madde 408

(1) Genel kurul, kanunda ve esas sözleşmede açıkça öngörülmüş bulunan hâllerde karar alır.

(2) Çeşitli hükümlerde öngörülmüş bulunan devredilemez görevler ve yetkiler saklı kalmak üzere, genel kurula ait aşağıdaki görevler ve yetkiler devredilemez:

• a) Esas sözleşmenin değiştirilmesi.
• b) Yönetim kurulu üyelerinin seçimi, süreleri, ücretleri ile huzur hakkı, ikramiye ve prim gibi haklarının belirlenmesi, ibraları hakkında karar verilmesi ve görevden alınmaları.
• c) (Değişik: 26/6/2012-6335/22 md.) Kanunda öngörülen istisnalar dışında denetçinin seçimi ile görevden alınması.
• d) Finansal tablolara, yönetim kurulunun yıllık raporuna, yıllık kâr üzerinde tasarrufa, kâr payları ile kazanç paylarının belirlenmesine, yedek akçenin sermayeye veya dağıtılacak kâra katılması dâhil, kullanılmasına dair kararların alınması.
• e) Kanunda öngörülen istisnalar dışında şirketin feshi.
• f) Önemli miktarda şirket varlığının toptan satışı.

(3) Tek pay sahipli anonim şirketlerde bu pay sahibi genel kurulun tüm yetkilerine sahiptir. Tek pay sahibinin genel kurul sıfatıyla alacağı kararların geçerlilik kazanabilmeleri için yazılı olmaları şarttır.

Yukarıda yer verilmiş kanun maddesinin 1. fıkrasında genel kurulun devredilemeyen başka yetkilerinin olduğu ve söz konusu bu yetkilerin saklı olduğu belirtilmiştir.

Genel Kurul Yetkilerinin Sınırı Nedir?

Türk Ticaret Kanunu 340. maddede yer alan emredici hukuk kuralları ilkesince “Esas sözleşme, bu Kanunun anonim şirketlere ilişkin hükümlerinden ancak Kanunda buna açıkça izin verilmişse sapabilir. Diğer kanunların, ön görülmesine izin verdiği tamamlayıcı esas sözleşme hükümleri o kanuna özgülenmiş olarak hüküm doğururlar.” düzenlemesi mevcuttur.

Daha önce de belirttiğimiz gibi anonim şirket genel kuruluna karar yetkisi tanınmış değildir. Bu sebeple genel kurul yetkilerini kullanırken aşağıda vereceğimiz sınırlandırmalara uymakla yükümlüdür;

Diğer Organ ve Kişilerin Yetkileri

Türk Ticaret Kanunu 408. maddesinin 1. fıkrası çerçevesinde anonim şirketin genel kurulunun sadece kanunda ve ana sözleşmede belirtilmiş olan konularda karar alabileceğine dair düzenleme mevcuttur. Buna ek olarak Türk Ticaret Kanunu 375. maddenin gerekçesinde “Yönetim kurulunun devredilemez yetkilerini gösteren 375 inci madde yenidir. Bu hüküm ile, Ticaret Kanununda, organlar arasında işlev ayrımı yapılmış, organlar arasında işlev bağlamında güç yönünden denklik kabul edilmiş, buna karşılık genel kurulun her şeye kadir olduğuna ve bütün kararları alabilme yetkisi ile donatıldığına ilişkin salt yetki teorisi reddedilmiştir.” şeklindeki ifade yer alır. Yargıtay'ın ise söz konusu konuya dair “Dava, genel kurul kararlarının iptali istemine dair olup davacı genel kurulda davalı şirkete genel müdür atanmasının yetki gaspı mahiyeti taşıdığını ileri sürerek bu yöndeki kararın da iptalini istemiştir. Dava konusu genel kurul toplantısının yapıldığı tarihte yürürlükte bulunan 6102 Sayılı TTK'nın 375/1-d bendinde müdürlerin ve aynı işleve sahip kişiler ile imza yetkisini haiz bulunanların atanmaları ile görevden alınmaları yönetim kurulunun devredilemez ve vazgeçilemez görev ve yetkileri arasında sayılmıştır. Bu durumda davaya konu genel kurul toplantısında davalı şirkete genel müdür atanmasına dair alınan kararın yoklukla malul olduğu nazara alınarak butlanına karar verilmesi gerekirken genel müdür seçimine dair kararın yönetim kurulu kararı ile aynı yönde olduğu ve genel kurulun en üst karar organı olması sebebiyle iptal talebinin yerinde görülmediği gerekçesiyle davanın bu yönden de reddine karar verilmesi doğru olmamış, bozmayı gerektirmiştir.” şeklinde belirtilmiş olan kararı mevcuttur.

Üçüncü Kişilerin Hakları

Öncelikle belirtmemiz gerekir ki üçüncü kişi konumunda olan kişilerin hakları anonim şirket genel kurulu tarafından tek taraflı şekilde ihlal edilemez. Söz konusu bu durum ilgili kişilerin kazanılmış haklarının ihlali anlamına gelir ve bu durum kanunen mümkün değildir.

Azınlık Hakları ve Bireysel Haklar

Türk Ticaret Kanunu 411. maddesinde yer alan düzenlemelere göre azınlıklıklara birtakım haklar tanınmıştır. Bu anlamda sermayenin en az onda birini, halka açık şirketlerde yirmide birini oluşturan pay sahipleri kanuna göre azınlık sayılır. Genel kurul ise pay sahiplerine tanınmış olan söz konusu bu hakları sınırlayamaz. Bu durumun aksi gerçekleşirse dava yoluna gidilebilir.

İmtiyazlı Paylar

İmtiyaz; kar payı, tasfiye payı, rüçhan ve oy hakkı gibi haklarda, paya tanınan üstün bir hak veya kanunda öngörülmemiş yeni bir pay sahipliği hakkı şeklinde kanunda tanımlanmıştır. Anonim şirketin ana sözleşmesinde bazı pay sahipleri için bazı imtiyazlar öngörülür. İmtiyazlı payların kanuni dayanağını oluşturan Türk Ticaret Kanunu 487. maddede “İlk esas sözleşme ile veya esas sözleşme değiştirilerek bazı paylara imtiyaz tanınabilir.” ifadesi yer alır.