Ortaklık yani şirket, iki ya da daha fazla kişinin ortak bir amaca ulaşmak için emeklerini ve sermayelerini birleştirmeyi üstlendikleri bir sözleşmedir denilebilir. Ortaklıklar tüzel kişiliklerinin olup olmaması açısından, kişi veya sermaye ortaklığı olmaları açısından ve ortakların şirket borçlarından sorumluluğu açısından olmak üzere birtakım ayrımlara tabi tutularak sınıflandırılır.
Adi şirket, Borçlar Kanunu’nda düzenlenmiş olan tüzel kişiliği bulunmayan bir şirkettir. Geri kalan tüm ticaret şirketlerinin tüzel kişiliği vardır. Tüzel kişiliğe sahip olmanın en önemli sonuçları şunlardır;
- Tüzel kişiliğin kendisini oluşturan ortaklardan ayrı bir ticaret ünvanı vardır.
- Tüzel kişiliğin ortaklardan bağımsız ve ayrı bir malvarlığı vardır. Tüzel kişinin alacaklıları öncelikle tüzel kişiliğe başvurarak alacaklarını tüzel kişiliğin malvarlığından karşılanmasını talep ederler. Şirketin borçlarından şirketin kendisi sorumlu tutulacaktır.
- Tüzel kişiliğin ortaklarından bağımsız hak ve fiil ehliyeti vardır.
- Tüzel kişinin ortaklarından ayrı bir yerleşim yeri bulunmaktadır.
- Tüzel kişinin ayrı bir vatandaşlığı vardır.
Ayrıca şirketler kişi ve sermaye şirketleri olarak da bir ayrıma tabi tutulmaktadır. Kollektif ve adi komandit şirket şahıs; anonim, limited ve paylı komandit şirket ise sermaye şirketidir.
Şahıs şirketlerinin kuruluş aşamasındaki en önemli unsur ortakların arasındaki güven ilişkisidir. Sermayeden çok ortakların kimlik ve kişilikleri önem taşır. Birbirini tanıyan ve güvenen kişiler bir araya gelerek bu şirketleri kurarlar. Bu tür şirketlerde şirketin borçlarından ortaklar da sorumludur. Ortakların değişmesi sakıncalı olduğu için girmek - çıkmak ve pay devretmek zor ve kural olarak oy birliği esasına bağlıdır.
Sermaye ortaklıkları açısından ortakların kimlik ve kişilikleri değil getirmiş oldukları sermaye önemlidir. Şirketin borçlarından dolayı ortaklara gidilemez burada sorumluluk sınırlanmıştır. Şirkete girmek- çıkmak ve pay devretmek kolaydır ve tüm oybirliği gerektirmez. Ortak sayısı çok olabildiği için zorunlu olarak yönetim ve denetim organları mevcut olur. Sermaye ortaklıklarında sermaye payı kadar söz sahibi olma kuralı geçerlidir.
Şirketler borçlarından birtakım kurallara göre sorumlu olmaktadırlar. Buna göre sorumluluklar birinci ve ikinci derece sorumluluk - sınırlı sınırsız sorumluluk olmak üzere iki şekilde incelenir. Şirketin borçlarından ortaklar ya birinci derecede doğrudan sorumlu olurlar ya da ikinci derecede dolaylı şekilde sorumlu olurlar. Adi ortaklığın tüzel kişiliği olmaması sebebiyle alacaklılar doğduran ortaklara başvurabilirler. Tüzel kişiliği olan diğer şirketlerde ise borçlar için öncelikle tüzel kişiliğe başvurulur. Örneğin kollektif şirketlerde ortakların şirket borcundan ötürü ikinci derecede sorumluluğu söz konusudur. Yani bir alacaklı öncelikle tüzel kişilik olan kollektif şirkete başvurur daha sonra ortaklardan birine başvurabilir. Anonim ve Limited şirketlerde ortaklar şirket borcundan dolayı sorumlu olmayacaktır. Bir de sınırlı sınırsız sorumluluk ayrımı vardır. Sınırsız sorumlulukta ortaklar şirket borçlarından dolayı tüm malvarlıkları ile sorumludur. Örneğin adi şirket ve kollektif şirkette tüm ortakların, komandit şirkette sadece komandite ortağın sorumlulukları sınırsızdır. Sınırlı sorumlulukta ise ortaklar şirkete koymayı taahhüt ettiği sermaye ile sınırlıdır. Bu demek oluyor ki ortaklar sermaye borcunu yerine getirmiş ise sorumluluğu son bulmuş olacaktır.
Vermiş olunan bilgiler özetlenecek ve maddelenecek olursa;
- Adi şirkette ortakların üçüncü kişiye karşı şirket borçlarından dolayı sorumluluğu sınırsız, tüzel kişilik de bulunmadığı için birinci derecede ve kural olarak müteselsildir.
- Kollektif şirkette ortakların belirli şartların gerçekleşmesi ile doğan ani ikinci derecede olan sorumlulukları sınırsız ve müteselsildir.
- Anonim şirketlerde pay sahiplerinin sorumluluğu şirkete koymayı üstlendikleri sermaye miktarı ile sınırlı ve kural olarak sadece şirkete karşıdır.
- Adi ve paylı komandit şirketlerin ikisi için de tüzel kişilik bulunduğu için birinci derecedeki sorumluluk şirkettedir. Ortaklar bu sebeple ikinci derece sorumludur. Komanditerler sınırlı komanditeler sınırsız sorumludur.
- Limited şirketlerde anonim şirkette olduğu gibi ortaklar koymayı üstlendiği sermaye borcuyla sorumluluğu sınırlıdır.
Mükyen Hukuk Bürosu uzman avukatlarından randevu almak için:
Diğer Makalelerimiz:
