Vergi Zamanaşımı Süreleri Nelerdir?

Vergi borcunu ortadan kaldıran bir neden olarak zamanaşımı düzenlenmiş haldedir. 213 sayılı Vergi Usul Kanunu 113. maddesinde zamanaşımı kavramı “Zamanaşımı, süre geçmesi suretiyle vergi alacağının kalkmasıdır. Zamanaşımı, mükellefin bu hususta bir müracaatı olup olmadığına bakılmaksızın hüküm ifade eder.” şeklinde tanımlanmıştır. Vergi Hukukunda zamanaşımı düzenlemesine yer verilmesinin sebebi kamu yararının var olmasıdır çünkü vergi idaresinin vergileri izlemesinde daha dikkatli davranması, uzun süreli borç ilişkilerinin ortadan kaldırılması gibi amaçlara zamanaşımı kurumu hizmet eder. Öte yandan Vergi Usul Kanunu ile zamanaşımı süresinin geçmesiyle verginin ortadan kalkacağı da ifade edilmiştir. Bu nedenle mükellef olan kişinin herhangi bir zamanaşımı iddiasında bulunmasına gerek olmaz. Buna göre; zamanaşımı vergi idaresince re’sen gözetilmek zorundadır. Tarh ve tahsil zamanaşımı olmak üzere vergi hukukunda 2 tür zamanaşımı bulunmaktadır.

Tarh Zamanaşımı Süresi Nedir?

Vergi Usul Kanunu’nun 20. maddesinde yer alan verginin tarhını, “vergi alacağının kanunlarında gösterilen matrah ve nispetler üzerinden vergi dairesi tarafından hesaplanarak bu alacağı miktar itibariyle tespit eden idari muamele” olarak tanımlamıştır. Vergiyi ortaya çıkaran olayın gerçekleşmesine rağmen belirtilen süre içerisinde verginin tarh edilerek mükellefe tebliğ edilmemesi durumunda ortaya çıkan zamanaşımı türü tarh zamanaşımı olarak tanımlanır. Vergi Usul Kanunu 114. maddesinde yer alan “Vergi alacağının doğduğu takvim yılını takip eden yılın başından başlayarak beş yıl içinde tarh ve mükellefe tebliğ edilmeyen vergiler zamanaşımına uğrar.” ifadesine göre tarh zamanaşımı süresi belirlenmiştir.

Vergi Cezasında Zamanaşımı Nedir?

Vergi Usul Kanunu 374. maddesinde vergi cezasında zamanaşımı ile ilgili düzenlemeler yer alır ve ilgili kanun maddesi aşağıda verilmiştir.

Vergi Usul Kanunu Madde 374

Aşağıda yazılı süreler geçtikten sonra vergi cezası kesilmez:

1. (Değişik: 23/6/1982-2686/42 md.) vergi ziyaı cezasında cezanın bağlı olduğu vergi alacağının doğduğu takvim yılını takip eden yılın birinci gününden; 353 ve mükerrer 355 inci maddeler uyarınca kesilecek usulsüzlük cezalarında, usulsüzlüğün yapıldığı yılı takip eden yılın birinci gününden başlayarak beş yıl (114 üncü maddenin ikinci fıkrası hükmü ceza zamanaşımı için de geçerlidir.);
2. Usulsüzlükte, usulsüzlüğün yapıldığı yılı takip eden yılın birinci gününden başlayarak iki yıl; (Değişik: 22/7/1998-4369/81 md.) Ancak 336. madde hükmüne göre vergi ziyaı cezası ile usulsüzlüğün birleşmesi halinde kesilecek ceza, vergi ziyaı cezası için belli edilen zamanaşımı süresi içinde kesilir.

Bu süreler içinde ceza ihbarnamesi tebliğ edilmekle zamanaşımı kesilmiş olur.

Düzeltme Zamanaşımı Süresi Nedir?

Mükellefler vergi muamelelerindeki hataların düzeltilmesini Vergi Usul Kanunu çerçevesinde talep edebilirler ve söz konusu bu düzeltmenin 5 senelik zamanaşımı süresi içinde yapılması gerekir. Burada belirtmek gerekir ki; zamanaşımı süresinin ardından ortaya çıkan hataların düzeltilmesi istenemez. Öte yandan Vergi Usul Kanunu 126. maddesinde zamanaşımı için bazı istisnalara yer verilmiştir ve ilgili kanun maddesine aşağıda yer verilmiştir.

Vergi Usul Kanunu Madde 126

114 üncü maddede yazılı zamanaşımı süresi dolduktan sonra meydana çıkarılan vergi hataları düzeltilemez. Şu kadar ki, düzeltme zamanaşımı süresi:

• a) Zamanaşımı süresinin son yılı içinde tarh ve tebliğ edilen vergilerde hatanın yapıldığı;
• b) (Değişik: 23/6/1982-2686/26 md.) İlan yolu ile tebliğ edilip vergi mahkemesinde dava konusu yapılmaksızın tahakkuk eden vergilerde mükellefe ödeme emrinin tebliğ edildiği;
• c) (Ek: 4/12/1985-3239/11 md.) İhbarname ve ödeme emri ilan yoluyla tebliğ edilen vergilerde 6183 sayılı Kanuna göre hacizin yapıldığı;

Tarihten başlayarak bir yıldan aşağı olamaz.

Tarh Zamanaşımını Durduran Haller Nelerdir?

1. Vergi idaresi matrah takdiri için takdir komisyonuna başvurduğu zaman zamanaşımı duracaktır. Vergi Usul Kanunu 114. maddesinin 2. fıkrasında “Şu kadar ki, vergi dairesince matrah takdiri için takdir komisyonuna başvurulması, zamanaşımını durdurur. Duran zamanaşımı mezkûr komisyon kararının vergi dairesine tevdiini takip eden günden itibaren kaldığı yerden işlemeye devam eder. Ancak işlemeyen süre her hâl ve takdirde bir yıldan fazla olamaz.” ifadesi yer alır.
2. Mücbir sebebin varlığı halinde zamanaşımı süresi durur. Vergi Usul Kanunu’nun 15. maddesi “13'üncü maddede yazılı mücbir sebeplerden herhangi birinin bulunması halinde bu sebep ortadan kalkıncaya kadar süreler işlemez. Bu takdirde tarh zamanaşımı işlemeyen süreler kadar uzar.” şeklindeki ifadeye yer verilmiştir. Öte yandan yine 13. Maddede mücbir sebep hallerini; “1. Vergi ödevlerinden herhangi birinin yerine getirilmesine engel olacak derecede ağır kaza, ağır hastalık ve tutukluluk; 2. Vergi ödevlerinin yerine getirilmesine engel olacak yangın, yer sarsıntısı ve su basması gibi afetler; 3. Kişinin idaresi dışında vukua gelen mecburi gaybubetler; 4. Sahibinin iradesi dışındaki sebepler dolayısıyla defter ve vesikalarının elinden çıkmış bulunması; gibi hallerdir” şeklinde sıralanmıştır.

Tarh Zamanaşımını Kesen Haller Nelerdir?

Öncelikle belirtmek gerekir ki; zamanaşımının kesilmesi kesilmeden önceki sürelerin silinmesi demektir. Buna göre; tarh zamanaşımında kesilme olursa söz konusu kesilme tarihinden önce işlemiş süreler bütün sonuçlarıyla birlikte ortadan kalkacaktır. Vergi Usul Kanunu 374. maddeye göre ceza ihbarnamesi mükellefe tebliğ edilirse zamanaşımı kesilmiş ve ilgili kanun maddesine aşağıda yer verilmiştir.

Vergi Usul Kanunu Madde 374

Aşağıda yazılı süreler geçtikten sonra vergi cezası kesilmez:

1. (Değişik: 23/6/1982-2686/42 md.) vergi ziyaı cezasında cezanın bağlı olduğu vergi alacağının doğduğu takvim yılını takip eden yılın birinci gününden; 353 ve mükerrer 355 inci maddeler uyarınca kesilecek usulsüzlük cezalarında, usulsüzlüğün yapıldığı yılı takip eden yılın birinci gününden başlayarak beş yıl (114 üncü maddenin ikinci fıkrası hükmü ceza zamanaşımı için de geçerlidir.);
2. Usulsüzlükte, usulsüzlüğün yapıldığı yılı takip eden yılın birinci gününden başlayarak iki yıl; (Değişik: 22/7/1998-4369/81 md.)

Ancak 336. madde hükmüne göre vergi ziyaı cezası ile usulsüzlüğün birleşmesi halinde kesilecek ceza, vergi ziyaı cezası için belli edilen zamanaşımı süresi içinde kesilir.

Bu süreler içinde ceza ihbarnamesi tebliğ edilmekle zamanaşımı kesilmiş olur.