Yabancılık Unsuru
Bir hukuki işlem veya uyuşmazlığın yabancılık unsuru içermesi birden fazla hukukun uygulanabilme ihtimalini gündeme getirir. Hangi hukukun uygulanacağı sorusu ise bağlama kuralları aracılığıyla belirlenecektir.
Milletlerarası Özel Hukuk Kanunu Madde (1)
‘Yabancılık unsuru taşıyan özel hukuka ilişkin işlem ve ilişkilerde uygulanacak hukuk, Türk mahkemelerinin milletlerarası yetkisi, yabancı kararların tanınması ve tenfizi bu Kanunla düzenlenmiştir.’
Bir ilişkide yabancılık unsurunun mevcut olup olmadığı kişi ve yer bakımından incelenebilir. Kişi bakımından ilişkinin taraflarından biri veya her ikisi de yabancı olduğunda, yer bakımından ise hukuki işlemin gerçekleştiği, tamamlandığı veya sonuçlarının meydana geldiği yer; bir sözleşme söz konusu ise imza yerinin yabancı bir ülkede olması yabancılık unsurunun varlığını gösterir. Kişilerin ve işlem yerinin yabancılık unsuru getirdiği tartışmasız olsa da tarafların hiçbir yabancılık unsuru barındırmayan bir işlem veya uyuşmazlığa sadece yaptıkları yabancı hukuk seçimi ile yabancılık unsuru getirip getiremeyeceği doktrinde tartışmalıdır. Bir görüşe göre yabancı hukuk seçimi dışında, yabancılık unsuru bulunmuyorsa sadece hukuk seçimi ile ilişkiye yabancılık unsuru getirilemez. Diğer görüş ise tarafların iradeleri ile seçmiş oldukları bir yabancı hukukun, sözleşmeye yabancılık unsuru getirebildiği ve Kanunun da bunu engellemediğidir.
Yabancılık Unsuru İçeren Boşanma Davaları
Taraflardan biri veya her ikisi yabancı olan uyuşmazlıklar içerdikleri yabancılık unsuru nedeniyle MÖHUK kuralları ile çözülür.
Boşanma davası açısından MÖHUK Madde 14
(1) Boşanma ve ayrılık sebepleri ve hükümleri, eşlerin müşterek milli hukukuna tabidir. Tarafların ayrı vatandaşlıkta olmaları halinde müşterek mutad mesken hukuku, bulunmadığı takdirde Türk hukuku uygulanır.
Bağlama konusu; uyuşmazlığın konusu ,yani dava edilen somut olaydır. Boşanma bağlama konusunu oluşturur. Daha sonra bağlama noktasına kanun maddesi tarafların müşterek milli hukuku ayrı vatandaşlıkta olmaları durumunda beraber oturdukları yer hukuku ve hiçbiri bulunmadığı takdirde Türk hukuku uygulanacağı hükme bağlanmıştır.
(2) Boşanmış eşler arasındaki nafaka talepleri hakkında birinci fıkra hükmü uygulanır. Bu hüküm ayrılık ve evlenmenin butlanı halinde de geçerlidir.
(3) Boşanmada velayet ve velayete ilişkin sorunlar da birinci fıkra hükmüne tabidir.
(4) Geçici tedbir taleplerine Türk hukuku uygulanır.
Belirtilmelidir ki yabancı hukukun uygulanması sonucunda verilen karar, Türk hukukunun temel değerleri ile çelişiyorsa bu hükmün uygulanmasından kamu düzenine aykırılık sebebi ile vazgeçilecektir.
MÖHUK Madde 5’e göre
‘Yetkili yabancı hukukun belirli bir olaya uygulanan hükmünün Türk kamu düzenine açıkça aykırı olması halinde, bu hüküm uygulanmaz; gerekli görülen hallere Türk hukuku uygulanır.’
Kamu düzenine aykırılık Türk Kanunlarına, örf adetlerine ,toplumun genel ahlak anlayışına uygun olmayan sonuçlar ile karşılaşınca kullanılan bir kavramdır. Bu yönüyle çok genel bir kavram olup tartışmalıdır. Ancak yararsız olduğu asla söylenemez. Günümüzden örneklerle yabancı hukukun uygulanmasıyla kadın-erkek arasındaki eşitliğin zedelenmesi, insan onuru ile bağdaşmayan bir hükme ulaşılması söz konusu olduğunda kanun maddesinin önemi ortaya çıkmaktadır.
Yabancı Unsurlu Boşanma Davasında Türk Mahkemelerinin Yetkisi
Türk mahkemelerinin milletlerarası yetkisi Milletlerarası Özel Hukuk madde 40’ta düzenlenmiştir. Buna göre;
‘Türk mahkemelerinin milletlerarası yetkisini, iç hukukun yer itibariyle yetki kuralları tayin eder.’
Buna göre iç hukukta yetkili bir mahkemenin varlığı aynı zamanda Türk mahkemelerinin, milletlerarası yetkisinin varlığını da göstermektedir. İç hukukta boşanma Türk Medeni Kanunu’nun 168. Maddesinde düzenlenmiştir.
‘Boşanma veya ayrılık davalarında yetkili mahkeme, eşlerden birinin yerleşim yeri veya davadan önce son defa altı aydan beri birlikte oturdukları yer mahkemesidir.’
Yabancılık unsuru içeren boşanma davasında Türk mahkemelerinin yetkisi iç hukukta yetkili mahkemenin mevcudiyetiyle oluşmuş ve TMK 168’e göre yetkili mahkeme belirlenmiştir.
Mükyen Hukuk Bürosu uzman avukatlarından randevu almak için:
Diğer Makalelerimiz:
