Duruşma ile İlgili Bilinmesi Gerekenler Nedir?

Duruşmada Hazır Bulunması Zorunlu Olanlar Kimlerdir?

Hükme katılacak hakimlerin, Cumhuriyet Savcısının, Zabıt Katibinin ve kanunun zorunlu müdafiliği kabul ettiği haller için avukatın duruşmada bulunması şarttır. Söz konusu zorunlu müdafilik halleri aşağıda verilen haller için söz konusu olur. Bu haller;

• Çocuk, kendisini savunamayacak derecede malul veya sağır ve dilsiz sanıklara istemi aranmaksızın bir avukat görevlendirilir.
• Alt sınırı beş yıldan fazla hapis cezasını gerektiren suçlardan dolayı yapılan soruşturma ile kovuşturma aşamaları için bir avukat görevlendirilir.

Burada belirtmek gerekir ki avukatın mazeret göstermeden duruşmaya gelmemesi ya da görülen duruşmayı terk etmesi halinde söz konusu duruşmaya devam edilir. Fakat, sanığın sorgusunun yapıldığı ya da esas hakkında savunma yapılan aşamalarda zorunlu müdafiin bulunması şartı mevcuttur.

Ceza Muhakemesi Kanunu 289. maddenin 1-e fıkrasında yer alan düzenlemeye göre; Cumhuriyet savcısı ya da duruşmada kanunen mutlaka bulunması gereken Zabıt Katibinin ve kanunun zorunlu müdafiliği kabul ettiği haller için avukatın yokluğunda duruşmanın yapılması hükmün bozulma nedenlerinden birisidir.

Açık ya da Kapalı Duruşma Yapma Şartları Nelerdir?

Öncelikle belirtmemiz gerekir ki; duruşmanın açık şekilde yapılması kuralken kapalı şekilde yapılması bu kuralın istisnasını oluşturur. Söz konusu bu istisnai durumlar genel ahlakın ya da kamu güvenliğinin kesin suretle gerekli kıldığı hallerdir. Söz konusu bu hallerde duruşmanın bir kısmı ya da tamamının kapalı şekilde yapılmasına mahkeme tarafından karar verilebilir. Ancak burada belirtmek gerekir ki; kapalı duruşma yapılması hakkındaki gerekçeli karar ve mahkemenin son hükmü ilgili duruşmanın kapalı şekilde yapılmasına karar verildiği takdirde mutlak suretle açık duruşmada açıklanır.

Sanık koltuğunda oturan kişinin on sekiz yaşını doldurmamış olduğu hallerde duruşma kapalı şekilde yapılır ve duruşma sonunda karar da kapalı duruşmada açıklanır.

Mahkemede duruşmanın kapalı şekilde yapıldığı hallerde; bazı kişilerin duruşmadan bulunmasına izin verilebilir. Söz konusu bu halde; görülen duruşmanın kapalı olmasını gerektiren hususlar konusunda açıklama yapmamaları için adı geçen kişiler uyarılırlar ve bu durum duruşma tutanağında kayıt altına alınır. Buna ek olarak; kapalı şekilde görülen duruşmanın içeriği hiçbir iletişim aracı ile yayımlanamaz.

Duruşmanın Sona Ermesi ve Hüküm Verilmesi Nedir?

Delillerin tartışıldığı aşamanın ardından duruşmanın sona erdiği duruşmada yer alan taraflara açıklanır ve mahkeme hakimleri hüküm vermek amacıyla müzakereye çekilir. Mahkeme hakimleri arasında yapılan müzakerenin ardından açık duruşmada son karar yani hüküm açıklanır. Söz konusu bu son karar; beraat, ceza verilmesine yer olmadığı, mahkûmiyet, güvenlik tedbirine hükmedilmesi, davanın reddi ve düşmesi vb. gibi kararlardan biri olabilir. Aşağıda yer alan kanun maddesinde mahkemenin son kararı için çeşitli haller verilmiştir;

Ceza Muhakemesi Kanunu Madde 223

(1) Duruşmanın sona erdiği açıklandıktan sonra hüküm verilir. Beraat, ceza verilmesine yer olmadığı, mahkûmiyet, güvenlik tedbirine hükmedilmesi, davanın reddi ve düşmesi kararı, hükümdür.

(2) Beraat kararı;

• a) Yüklenen fiilin kanunda suç olarak tanımlanmamış olması,
• b) Yüklenen suçun sanık tarafından işlenmediğinin sabit olması,
• c) Yüklenen suç açısından failin kast veya taksirinin bulunmaması,
• d) Yüklenen suçun sanık tarafından işlenmesine rağmen, olayda bir hukuka uygunluk nedeninin bulunması,
• e) Yüklenen suçun sanık tarafından işlendiğinin sabit olmaması, Hallerinde verilir.

(3) Sanık hakkında;

• a) Yüklenen suçla bağlantılı olarak yaş küçüklüğü, akıl hastalığı veya sağır ve dilsizlik hali ya da geçici nedenlerin bulunması,
• b) (Değişik: 25/5/2005 - 5353/30 md.) Yüklenen suçun hukuka aykırı fakat bağlayıcı emrin yerine getirilmesi suretiyle veya zorunluluk hali ya da cebir veya tehdit etkisiyle işlenmesi,
• c) Meşru savunmada sınırın heyecan, korku ve telaş nedeniyle aşılması,
• d) Kusurluluğu ortadan kaldıran hataya düşülmesi, Hallerinde, kusurunun bulunmaması dolayısıyla ceza verilmesine yer olmadığı kararı verilir.

(4) İşlenen fiilin suç olma özelliğini devam ettirmesine rağmen;

• a) Etkin pişmanlık,
• b) Şahsî cezasızlık sebebinin varlığı,
• c) Karşılıklı hakaret,
• d) İşlenen fiilin haksızlık içeriğinin azlığı, Dolayısıyla, faile ceza verilmemesi hallerinde, ceza verilmesine yer olmadığı kararı verilir.

(5) Yüklenen suçu işlediğinin sabit olması halinde, sanık hakkında mahkûmiyet kararı verilir.

(6) Yüklenen suçu işlediğinin sabit olması halinde, belli bir cezaya mahkûmiyet yerine veya mahkûmiyetin yanı sıra güvenlik tedbirine hükmolunur.

(7) Aynı fiil nedeniyle, aynı sanık için önceden verilmiş bir hüküm veya açılmış bir dava varsa davanın reddine karar verilir.

(8) Türk Ceza Kanununda öngörülen düşme sebeplerinin varlığı ya da soruşturma veya kovuşturma şartının gerçekleşmeyeceğinin anlaşılması hallerinde, davanın düşmesine karar verilir. Ancak, soruşturmanın veya kovuşturmanın yapılması şarta bağlı tutulmuş olup da şartın henüz gerçekleşmediği anlaşılırsa; gerçekleşmesini beklemek üzere, durma kararı verilir. Bu karara itiraz edilebilir.

(9) Derhâl beraat kararı verilebilecek hâllerde durma, düşme veya ceza verilmesine yer olmadığı kararı verilemez.

(10) Adlî yargı dışındaki bir yargı merciine yönelik görevsizlik kararı kanun yolu bakımından hüküm sayılır.

Yukarıda yer alan hükümlerin verilmesinin ardından; sanık hakkında verilen söz konusu hüküm sanığın aleyhinde ise hükmün niteliğine göre; itiraz, istinaf ya da temyiz kanun yollarına başvurulabilir.

Duruşma Tutanağının Tutulması Zorunluluğu Nedir?

Sahteliği sabit oluncaya kadar geçerli olan belge duruşma tutanağıdır. Buna göre sahte olduğu kanıtlanmadığı sürece duruşma tutanağı geçerliliğini koruyan bir belgedir. Bu sebeple duruşma tutanağının sahip olduğu ispat gücü sebebiyle düzenleme şeklinin bazı şartları mevcuttur. Duruşma tutanağının sahip olması gereken şekil şartlarına aşağıdaki kanun maddelerinde yer verilmiştir.

Ceza Muhakemesi Kanunu Madde 219

1. Duruşma için tutanak tutulur. Tutanak, mahkeme başkanı veya hâkim ile zabıt kâtibi tarafından imzalanır. Duruşmada yapılan işlemlerin teknik araçlarla kayda alınması halinde, bu kayıtlar vakit geçirilmeksizin yazılı tutanağa dönüştürülerek mahkeme başkanı veya hâkim ile zabıt kâtibi tarafından imzalanır.
2. Mahkeme başkanının mazereti bulunursa tutanak, üyelerin en kıdemlisi tarafından imzalanır.

Ceza Muhakemesi Kanunu Madde 220

(1) Duruşma tutanağının başlığında;

• a) Duruşmanın yapıldığı mahkemenin adı,
• b) Oturum tarihleri,
• c) Hâkimin, Cumhuriyet savcısının ve zabıt kâtibinin adı ve soyadı, Belirtilir.

Ceza Muhakemesi Kanunu Madde 221

(1) Duruşma tutanağında;

• a) Oturumlara katılan sanığın, müdafiin, katılanın, vekilinin, kanunî temsilcisinin, bilirkişinin, tercümanın, teknik danışmanın adı ve soyadı,
• b) Duruşmanın seyrini ve sonuçlarını yansıtan ve yargılama usulünün bütün temel kurallarına uyulduğunu gösteren unsurlar,
• c) Sanık açıklamaları,
• d) Tanık ifadeleri,
• e) Bilirkişi ve teknik danışman açıklamaları,
• f) Okunan veya okunmasından vazgeçilen belge ve yazılar,
• g) İstemler, reddi halinde gerekçesi,
• h) Verilen kararlar,
• i) Hüküm, Yer alır

Ceza Muhakemesi Kanunu Madde 222

(1) Duruşmanın nasıl yapıldığı, kanunda belirtilen usul ve esaslara uygun olarak yapılıp yapılmadığı, ancak tutanakla ispat olunabilir. Tutanağa karşı yalnız sahtecilik iddiası yöneltilebilir.