FinTek Hukuku Kapsamında 2007-2008 Amerika Mortgage Krizi İncelemesi

ABD mortgage piyasalarında 2006 yılında başlayan dalgalanma, 2007 yılından itibaren öncelikle kredi krizine ve akabinde likidite krizine dönüşerek global finansal sistemi etkisi altına almıştır. Kredi krizi tüm dünyayı ilgilendiren finansal bir durumdur. Subprime Mortgage ( kredi notu iyi olmayan bireylerin birincil piyasadan değil de faizi diğerlerine göre daha yüksek bir imkandan ipotekli konut kredisi edinmesiyle ortaya çıkan kredi türü), CDO (Teminatlı Borç yükümlüleri) ve mortgage kredilerinin sınırı aşması ve arz talep dengesinin bozulması ile ortaya çıkan bu büyük krizden herkes etkilenmiştir. Şimdi bu kriz nasıl ve neden başladı detaylı inceleyelim.

Söz konusu bu krizin mihenk taşlarının en önemlisi seküritizasyon / menkulleşme teknolojisidir. Bu sistemde iki grup insan bir araya gelmektedir: Ev sahipleri ve yatırımcılar. Ev sahiplerinin ipotekli evleri, yatırımcıların paraları mevcuttur. Bu iki grup finansal sistem tarafından yani bankalar ve brokerler tarafından bir araya getirilmiştir.

Aileler peşinat biriktirerek ev almak istemektedir, bir mortgage acentasıyla iletişime geçer. Bu acente de aileyi onlara mortgage kredisi verecek olan bir banka ile buluşturur. Sonrasında yatırımcı bankalar bu krediyi veren bankadan söz konusu bu mortgageları satın alır ve kar elde etmeye başlar. Bu kar oranını gören yatırımcılar bu krediden daha çok istemektedir. Fakat bu krediyi alabilecek olan düzeydeki tüm bireyler zaten almıştır. Yeni kredi oluşturacak bir kitle kalmamıştır.

Söz konusu bu döngüde ev sahipleri kredileri ödeyemezse bile ipotekli ev bankaya kalmaktadır ve o anda ev fiyatları artmaktadır. Dolayısıyla bankalar ve yatırımcılar riski arttırmakta bir sakınca görmemektedirler. Artık kredi vermek için peşinat ve gelir beyanı gibi hiçbir şart ön görmeden kredi vermeye başlanır. İşte bu krediye de Subprime mortgage ismi verilmektedir. Bu sistem bir süre devam eder fakat bir zaman sonra beklenen olur ve ev sahipleri taksitleri ödeyememeye başlar. Ev bankaya kalır, satılığa çıkarılır. Fakat bu çok sık olmaya başlar ve evler konusundaki arz talebi geçer. Dolayısıyla ev alabilen kimse kalmaz fiyatlar düşer bankalar ve yatırımcılar ipotekler ile elde ettikleri evleri satamaz zarar eder. Son durumda yatırım bankasının değersiz evlerle dolu koca bir kutusu vardır. Mortgage kredisi veren banka, yatırım bankası ve diğer yatırımcılar ellerindeki bu kredileri ve evleri satacak kimseyi bulamaz. Ve tüm finansal sistem donar.