Haksız Fiil Nedir?

Öncelikle tanımından başlamak gerekirse; hukuka aykırı şekilde, bir kişinin mevcudiyetine ya da malvarlığına zarar getiren eylemler haksız fiil olarak tanımlanır. Haksız fiiller ile ilgili düzenlemeler Türk Borçlar Kanunu 49. – 76. maddeleri arasında düzenlenmiştir. Türk Borçlar Kanunu 49. Maddesinde haksız fiil ile ilgili olarak “Kusurlu ve hukuka aykırı bir fiille başkasına zarar veren, bu zararı gidermekle yükümlüdür. Zarar verici fiili yasaklayan bir hukuk kuralı bulunmasa bile, ahlaka aykırı bir fiille başkasına kasten zarar veren de, bu zararı gidermekle yükümlüdür.” ifadelerine yer verilmiştir. Burada vurgulamak gerekir ki haksız fiilin gündeme gelebilmesi için açıklayacağımız 4 unsurun varlığı şartı aranır. Söz konusu bu unsurlar; hukuka aykırı fiil, kusur, zarar ve illiyet bağıdır. Burada altını çizmek gerekir ki; haksız fiil, borç doğuran bir ilişki türüdür. Söz konusu eylemi gerçekleştiren kişi, zarar gören kişiye karşı, kusur sorumluluğu oranında maddi ya da manevi tazminat ödemek durumunda kalır. Bu nedenle haksız fiilin en önemli yansıması meydana gelmiş olur.

Haksız Fiilin Unsurları Nelerdir?

Yukarıda haksız fiilin unsurlarını hukuka aykırı fiil, kusur, zarar ve illiyet bağı olmak üzere 4 unsur şeklinde sıralamıştık. Söz konusu bu 4 unsurun varlığı mevcut olmadan, haksız fiil meydana gelmiş sayılmaz. Buna göre haksız fiilin meydana gelmesi için öncelikle eylemin hukuka aykırı şekilde gerçekleşmiş olması, söz konusu eylem sonucunda bir zarar meydana gelmiş olmalı ve buna ek olarak söz konusu bu oluşan zararda, eylemde bulunan kişinin kusuru bulunmalıdır. Tüm bunlara ek olarak; hukuka aykırılık teşkil eden fiil ile söz konusu meydana gelen zarar arasında uygun bir sebep – sonuç ilişkisi, diğer bir deyişle illiyet bağı bulunmalıdır. Burada açıklamış olduğumuz tüm bu unsurların mevcudiyeti halinde haksız fiil meydana gelmiş olur.

Haksız Fiil Sorumluluğu Nedir?

Öncelikle burada belirtmek gerekir ki haksız fiil sorumluluğunun gündeme gelmesi için ilk olarak söz konusu fiilin hukuka aykırılık teşkil edecek şekilde gerçekleşmesi gerekir. Hukuka aykırılık teşkil eden fiil, genel olarak anlamda hukuki düzende düzenlenmiş normlara karşı hareket etmek olarak tanımlanır. Buna göre; hukuka aykırılık teşkil eden fiil, icra edilebilir bir hareketle ortaya konulabilir. Buna ek olarak hukuka aykırılık teşkil eden fiilin, kaçınma şeklinde bir davranışla ortaya konulması da mümkündür. Ancak burada belirtmek gerekir ki bazı haller hukuka aykırı fiili ortadan kaldırır ve bu nedenle söz konusu bu durumlarda haksız fiilden bahsetmek mümkün olmaz.

Haksız Fiil Sorumluluğu Unsurları Nedir?

Yukarıda da bahsettiğimiz gibi haksız fiilin bir diğer unsuru ise zarardır. Buna göre daha önce de belirttiğimiz gibi söz konusu fiilin hukuka aykırılık teşkil ediyor olması yeterli olmayıp, söz konusu bu fiilin sonucu olarak bir zarar meydana gelmiş olması gerekir. Aksi halde haksız fiilden bahsedebilmek mümkün olmaz. Burada bahsettiğimiz zarar, maddi ya da manevi olarak gerçekleşebilir. Maddi zararı tanımlamak gerekirse; maddi zarar, bir kimsenin kendi iradesi dışında aktif malvarlığında azalma olarak meydana çıkabilir. Buna ek olarak kişinin pasif malvarlığında, diğer bir deyişle borçlarındaki bir artışın meydana gelmesi de maddi zarar kapsamında yer alır. Öte yandan manevi zarar tanımını yapmak gerekirse; manevi zarar, bir kişinin şahsiyetinde meydana gelen fiil sonucu dolayısı ile oluşan elem, acı ve üzüntüdür. Buna göre; haksız fiilden kaynaklı olarak mütecavize karşı açılabilecek, hem maddi hem de manevi tazminat davasının temelinde söz konusu bu unsur yatar. Söz konusu zarar halinde zararın mevcudiyetini ve zararın miktarını ispat yükü mağdurda diğer bir deyişle davacı taraftadır. Ancak burada vurgulamak gerekir ki zarar miktarını tespit her zaman mümkün değildir. Bu gibi bir duruma örnek olarak kazanç mahrumiyeti gibi hallerde söz konusu bu miktarın tespitinin oldukça zor olduğunu söyleyebiliriz. Söz konusu bu gibi hallerde hakim tarafından, Türk Borçlar Kanunu. 50. Maddesinin 2. Fıkrasına dayanarak, zarar miktarı kendi takdir yetkisine göre belirlenir.