Amerika Birleşik Devletleri ya da Avusturya gibi ülkelerde kripto paralar için vergisel düzenlemeler yapılmış olmasına rağmen Türkiye’de henüz kripto paralar için yasal mevzuat oluşturulmamıştır. Bu sebeple kripto paralar aracılığıyla elde edilen kazançların vergilendirilmesi hususu Türkiye’de en çok sorulan soruların başında gelir.
Türkiye dünya üzerinde en çok kripto para kullanan ülkelerden biri konumundadır, Türkiye’de yapılan kripto para işlemlerinde günlük işlem hacminin 1 milyar doların üzerinde olduğu bilinmektedir. Kripto finansal varlıkların edinimi, alımı, satımı ve devri işlemleri üzerinde yakın zamanda vergi düzenlemesi yapılması planlanmaktadır.
Kripto Paralar için Dünya Çapında Uygulanan Vergilendirme Sistemleri Nelerdir?
Dünya üzerindeki ülkelerde kripto paralar ve bu paralarla yapılan işlemler için farklı vergi düzenleme sistemleri uygulanır. Örnek olarak; Amerika Birleşik Devletlerinde kripto para sahibi olan vatandaşlardan gelir vergisi alınır, ancak Almanya’da ise 600 Euro altında kripto paraya sahip olan vatandaşlar vergi ödemezler. Malta, Portekiz, Hong Kong ve Singapur’a baktığımızda ise; tıpkı şu an ülkemizde olduğu gibi, bu ülkeler de kripto paralardan vergi almazlar. Yakın zamanda ise, Güney Kore’de kripto piyasasından elde edilen kazançlar için %20 oranında vergi alınmasına dair çalışmalar başlatılmıştır.
Türkiye’de Kripto Para için Hangi Vergi Türlerinin Uygulanması Bekleniyor?
Öncelikle belirtmek gerekir ki; Türkiye’deki mevzuatlarda henüz kripto paraların tanımı yapılmamıştır. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu tarafından 2013 yılında yalnızca kripto paraların elektronik para olmadığına dair açıklama yapılmıştır. Sermaye Piyasası Kurulu ise 2016 yılında sanal paralar ile ilgili Türkiye’de henüz bir tanımlamanın yapılmadığı belirtmek suretiyle yatırımcılar için uyarıda bulunmuştur. Kripto paralar ile ilgili yapılacak olan düzenleme Resmi Gazete’de 2020 yılı eylül ayından yayımlanmış olan Yeni Ekonomi Programı çerçevesinde 2021 ve 2023 arasında kripto finansal varlıkların edinimi, alımı, satımı ve devir işlemlerinde vergi düzenlemesinin yapılmasının planlandığı açıklanmıştır. Son halde ise 12 Mart 2021 tarihinde açıklanmış olan Ekonomik Reform Paketi çerçevesinde ve bundan sonra açıklanan Ekonomi Reformları Eylem Planı’nda Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankasına sanal paranın ekonomi teknolojik ve hukuki açılardan altyapısını oluşturma görevi verilmiştir. Söz konusu bu çalışmaların 31 Aralık 2021 tarihine kadar sonuca ermesi beklenmektedir.
Gelir Vergisi Nedir?
Kripto paraların gelir vergisine tabii olup olmadığı konusunda kripto paralardan birey olarak hangi tür gelirlerin elde edildiğine bakılır.
Madencilik Yolu ile Elde Edilen Kripto Paralar
Öncelikle belirtmek gerekir ki kripto paraların fiziksel varlığı söz konusu değildir ve bu nedenle kripto sistemlerinde para basılmaz, keşfedilir. Bitcoin ağının güvenliğini işlerliğini sağlayanlara bu uygulamaların karşılığı olarak keşfedilmiş olan bitcoinler ödül olarak verilir. Blok Zincir üzerindeki para transferlerinin gerçekleşmesini, kayıt altına alınmasını ve kaydedilen bu bilgilerin saklanmasından sorumlu olan kişiler madenciler olarak isimlendirilir. Aslında burada kullandığımız kişi kavramı blok zincire bağlı halde olan bilgisayarları temsil etmektedir. Madenci isimlendirilmesi ise; bitcoinin sınırlı sayıda olması sebebiyle altına benzetilmiş olmasından kaynaklanır. Eğer söz konusu bu madencilik faaliyetleri sonucu elde edilen paralar şahsa ticari olarak kazanç elde ettiriyor ise vergiye tabii tutulması gerekir.
Şans Oyunu Sonucu Elde Edilen Kripto Paralar
Söz konusu kripto paranın şans oyununa benzeyen bir yöntem ile elde edilmesi durumunda bu paraların vergiye tabii edilmemesi gerekir çünkü söz konusu bu durumda ticari olarak bir kazançtan söz edilemez.
Kripto Paraların Alım-Satımı Sonucu Elde Edilen Gelir
Bu hususda da söz konusu kripto paraların ticari olarak kazanç getirip getirmediğine bakılmalıdır. Buna göre; söz konusu kazancın emek yoğun serbest meslek kazancı mı yoksa arızi kazanç mı olduğuna bakılır. Eğer yapılan alım-satım işlemi sürekli şekilde yapılıyor ise ve yapılan bu işlemlerde kar amacı güdülüyor ise; bu işlemler sonucunda elde edilen kripto para gelirlerinin vergilendirilmesi gerekir. Ancak yapılan alım-satım sayısı belli değil ise bu durumda vergilendirmenin söz konusu olmaması gerekir.
Kurumlar Vergisi (KDV)
Kripto paralar ile yapılan alım ve satım işlemleri birer yatırım işlemidir. Buna göre bu yatırım işlemlerinin katma değer vergisine tabii olması gerekir. Burada bahsedilen değerleme konusu önemlidir. Buna göre; kripto paraların bir çeşit menkul kıymet olduğunu düşünenler tarafından bitcoin vb. gibi kripto paralar finansal varlık olarak kabul edilir. Bu sebeple de yukarıda bahsettiğimiz şekilde söz konusu kripto paraların alım ve satım işlemlerinin genel anlamda gelir vergisi konusuna dahil olması gerekir. Bu halde; kripto paraların alım ve satımı ile elde edilen gelir değer artış kazancı, kripto para borsalarının elde ettiği komisyon miktarı ile ticari kazanç olarak ifade edilir.
Kripto paraların menkul kıymet olarak değerlendirildiği halde ise; Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından yapılan açıklama çerçevesinde katma değer vergisinin konusuna girerler. Buna göre; değer artışının 2018 yılı için 12 Bin Türk Lirasını aşması halinde aşan söz konusu kısım için gelir vergisi söz konusu olur. 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu 80. maddede yer alan düzenlemelere göre; elektronik paraların alım ve satım işlemlerinden kaynaklanan gelirler ve hangi mal ve hakların elden çıkarılmasından ortaya çıkan kazançların “Değer Artışı Kazancı” olarak sınıflandırılacağı belirtilmiştir.
Sonuç Olarak…
Yukarıda açıkladığımız gibi; kripto paralar için Türkiye’de henüz bir mevzuat ve tanımlama mevcut değildir. Bu nedenle de kripto para kaynakları gelirlerin vergilendirilmesi konusu da henüz netlik kazanmış değildir. Kripto paralar için anonimlik sebebiyle denetleme sorunları, uygulanacak kuralların teknik ve anlaşılması zor olması, yapılan işlemlerden doğan bir vergi borcu olabileceğine ilişkin bilincin oluşmamış olması gibi nedenlerle bazı potansiyel sorunlar mevcuttur. Tüm bu sebeplerle kripto paralarla ilgili yapılacak olan düzenlemelerden önce kripto paralar kullanılarak yapılan mevcuttaki işlemlerin özenle araştırılması, yapılması planlanan düzenlemelerin niteliğinin dikkatle seçilmesi, bu bağlamda vergi mükellefi olacak kişilere ve sorumlulara yeterli bilginin verilmesi, etkili şekilde işleyecek bir denetim sisteminin kurulması için gerekir.
Mükyen Hukuk Bürosu uzman avukatlarından randevu almak için:
