İntifa Hakkı Nedir?

Taşınmaz ya da taşınır bir eşya üzerinde bir kimseye sınırsız yararlanma yetkisi tanıyan irtifak hakkı intifa hakkıdır. Türk Medeni Kanunu 724. ve 822. maddeleri arasında İntifa hakkı ile ilgili yasal hükümler düzenlenmiştir. Bu düzenlemelere göre; başkasına ait olan bir eşya üzerinde kullanma ve semerelerinden faydalanma hakkını da kapsayan tam yararlanma yetkisi veren ve bir eşya üzerinde kurulduğu zaman malike yalnızca ilgili eşyanın kuru mülkiyet hakkını veren hak intifa hakkıdır.

İrtifak haklarından olması sebebiyle intifa hakkı sınırlandırılmış bir ayni haktır. Buna göre; söz konusu hakkın sahibi olan kişi sınırlı ayni hakka sahip olur. Söz konusu hak sınırlı ayni hak olduğu için ilgili hakkın maliki de dahil olmak üzere herkese karşı ileri sürülebilir. İntifa hakkı ile ilgili düzenleme Türk Medeni Kanunu 794. maddesinde yer alır ve ilgili maddeye aşağıda yer verilmiştir.

Türk Medeni Kanunu Madde 794

İntifa hakkı, taşınırlar, taşınmazlar, haklar veya bir malvarlığı üzerinde kurulabilir.

Aksine düzenleme olmadıkça bu hak, sahibine, konusu üzerinde tam yararlanma yetkisi sağlar.

Türk Medeni Kanunu 795. maddesinde ise intifa hakkının nasıl kurulacağı ile ilgili düzenleme yer alır. İlgili maddeye aşağıda verilmiştir.

Türk Medeni Kanunu Madde 795

İntifa hakkı, taşınırlarda zilyetliğin devri, alacaklarda alacağın devri, taşınmazlarda tapu kütüğüne tescil ile kurulur.

Taşınır ve taşınmazlarda intifa hakkının kazanılması ve tescilinde, aksine düzenleme olmadıkça, mülkiyete ilişkin hükümler uygulanır.

Taşınmaz üzerindeki yasal intifa hakkı tapu kütüğüne tescil edilmemiş olsa bile, durumu bilenlere karşı ileri sürülebilir. Tescil edilmiş ise, herkese karşı ileri sürülebilir.

Türk Medeni Kanunu 796. maddesinde ise intifa hakkının sona ermesi ile ilgili düzenleme yer alır. İlgili maddeye aşağıda verilmiştir.

Türk Medeni Kanunu Madde 796

İntifa hakkı, konusunun tamamen yok olması ve taşınmazlarda tescilin terkini; yasal intifa hakkı, sebebinin ortadan kalkması ile sona erer.

Sürenin dolması veya hak sahibinin vazgeçmesi ya da ölümü gibi diğer sona erme sebepleri, taşınmazlarda malike terkini isteme yetkisi verir.

Türk Medeni Kanunu 797. maddesinde ise intifa hakkının süresi ile ilgili düzenleme yer alır. İlgili maddeye aşağıda verilmiştir.

Türk Medeni Kanunu Madde 797

İntifa hakkı, gerçek kişilerde hak sahibinin ölümü; tüzel kişilerde kararlaştırılan sürenin dolması, süre kararlaştırılmamışsa kişiliğin ortadan kalkmasıyla sona erer.

Tüzel kişilerin intifa hakkı, en çok yüz yıl devam edebilir.

İntifa Hakkı Sahibinin Hakları ve Yükümlülükleri Nelerdir?

Sözleşmenin tarafı olan hak sahibi ve malik intifa hakkı sözleşmesi kurulduğu zaman bazı hak ve yükümlülüklere sahip olur. Söz konusu haklarla ilgili aşağıda açıklama yapılmıştır.

Mala Zilyet Olma Yetkisi Nedir?

Bir mala sahip olarak ya da sahip olmadan elinde bulundurma hakkına zilyet olma hakkı denir. İntifa hakkına tanışırlar açısından sahip olan kişinin söz konusu zilyetliğin devrini talep etmesi gerekir. Buna ek olarak ilgili hak sahibi zilyetliği koruyan tüm davalardan faydalanabilir.

Malı Yönetme Yetkisi Nedir?

Burada belirtmek gerekir ki; intifa hakkına sahip olan kişi tek başına yönetime karar verir. Söz konusu yönetimle ilgili olarak ilgili malın maliki ile anlaşma yapma yükümlülüğü yoktur. İntifada yönetim işini alacak üzerinde ve kıymetli olan evrak üzerinde hem alacaklı olan kişi hem de intifa hakkı olan kişi beraber kullanmak zorundadır. Buna göre; söz konusu bu kişiler borçluya karşı birlikte borcun ödenmesini talep edebilirler. Bu haller dışında yönetim işi bu hakkın sahibi olan kişidedir. Söz konusu bu yönetim de kanuni sınırlar içinde kullanılır.

Malı Kullanma Yetkisi Nedir?

İntifa sözleşmesi ile malı kullanma hakkı olan kişinin söz konusu malı kullanma yetkisi malike nazaran daha sınırlıdır. Malik söz konusu hakkını kullanırken ilgili mal üzerinde istediği tasarrufta bulunabilir. Buna ek olarak; intifa hakkına sahip olan kişi söz konusu malın öz değerini düşürecek ya da öz değerine zarar verecek şekilde bu malı kullanamaz. İntifa hakkına sahip olan kişi ilgili malı özgülendiği amaca uygun olacak şekilde kullanmakla yükümlüdür.

Maldan Yararlanma Yetkisi Nedir?

Maldan yararlanma yetkisi ile ilgili düzenlemeler Türk Medeni Kanunu 804. ve 805. maddelerinde yer alır. İlgili maddelere aşağıda yer verilmiştir;

Türk Medeni Kanunu Madde 804

İntifa hakkı süresi içinde olgunlaşan doğal ürünler, intifa hakkı sahibine aittir.

Ekimi veya dikimi yapan malik veya intifa hakkı sahibi, olgunlaşan ürünleri toplayan diğer taraftan, yaptığı giderler için ürünün değerini aşmamak üzere uygun bir bedel isteyebilir.

Nitelikleri itibarıyla malın doğal verimi veya ürünü sayılmayan bütünleyici parçaları malike aittir.

Türk Medeni Kanunu Madde 805

İntifa hakkına konu olan sermayenin faizleri ve diğer dönemsel gelirleri, daha geç muaccel olsalar bile, intifa hakkının başladığı tarihten sona erdiği tarihe kadar intifa hakkı sahibine ait olur.

İntifa hakkı sahibi olan kişinin yükümlülükleri aşağıda açıklamalarıyla sıralanmıştır:

Bakım ve Koruma Yükümlülüğü Nedir?

Türk Medeni Kanunu 812. maddede yer alan hükümlere göre; adi bakım, muhafaza ve işletmeye ilişkin masraflar intifa hakkı sahibine aittir. İlgili maddeye aşağıda yer verilmiştir;

Türk Medeni Kanunu Madde 812

İntifa hakkı sahibi, hakkın konusu olan malın muhafazası ve olağan bakımı için gerekli onarım ve yenilemeleri yapmakla yükümlüdür.

Malın muhafazası, daha önemli işlerin yapılmasını veya önlemlerin alınmasını gerektiriyorsa; intifa hakkı sahibi, durumu malike bildirmek ve bunların gerçekleştirilmesine izin vermek zorundadır.

Malikin gereken işleri yapmaktan kaçınması hâlinde intifa hakkı sahibi, bunları onun hesabına kendisi yapabilir.

Koruma ve İşletme Masrafları ile Vergileri Ödeme Yükümlülüğü Nedir?

İntifa hakkı süresi boyunca ilgili malın vergi ve resimleri de intifa hakkı olan kişinin yükümlülüğündedir. İlgili malın bakım işletme giderleri ile ilgili düzenleme Türk Medeni Kanunu 813. maddede yer alır. İlgili maddeye aşağıda yer verilmiştir;

Türk Medeni Kanunu Madde 813

İntifa hakkı konusu olan malın olağan bakım ve işletme giderleri, güvencesini oluşturduğu borçların faizleri, vergi ve resimleri, intifa süresince intifa hakkı sahibine aittir.

Vergi ve resimleri malik ödemişse, intifa hakkı sahibi, yukarıda belirtilen esasa göre bunları malike tazmin etmek zorundadır.

Diğer bütün yükümlülükler malike aittir. Ancak, intifa hakkı sahibi bunların yerine getirilmesi için gereken parayı, istemi üzerine malike karşılıksız olarak sağlamazsa; malik, intifa hakkı konusu malı bu yükümlülüklerin yerine getirilmesi için kısmen veya tamamen paraya çevirebilir.