İstihkak davası borçlu olan kişiye ödemediği borcu sebebiyle haciz yapılmasının ardından, borçlu kişiye ait olan bir mala haciz konur ve borçlu olan kişi ya da bir başka kişi söz konusu malın üçüncü bir kişiye ait olduğunu iddia ederse, bu malın mülkiyetini belirlemek için açılan dava türüdür.
Genel anlamda haciz için istihkak, miras için istihkak, taşınır malın elden çıkması durumunda açılan istihkak vs. gibi istihkak davası çeşitleri vardır. Burada belirtmek gerekir ki istihkak davası gibi mülkiyet hakkı temeline dayanan davalar çok önemlidir. Söz konusu davalar için hukuki zemin iyi oturtulmalı ve dava süreci titizlikle takip edilmelidir. Eğer bu süreçler ciddiyetle yürütülmez ve hatalı ya da ihmali işlemler yapılır ise ortaya ciddi hak kayıpları çıkabilir.
Hacizde İstihkak Nedir?
Haciz edilmiş olan bir malın üçüncü bir kişiye ait olduğunun iddia edilmesi halinde istihkak davası gündeme gelir. İstihkak davası ile ilgili düzenlemeler İcra İflas Kanunu 96. madde ve devam maddelerinde yer alır. Bir malın haczedilmesi sırasında söz konusu malın üçüncü bir kişiye ait olduğu iddia edilse dahi mal haczedilir ancak söz konusu bu durum haciz tutanağı kaydedilerek mal yine de haczedilmiş olur.
Burada belirtmek gerekir ki; bazı durumlarda haciz işlemi yapılan mal gerçekten başka bir kişiye ait iken bazı durumlarda da borçlu olan kişi kötü niyetli olarak söz konusu malın başka bir kimseye ait olduğunu iddia etmek suretiyle malının haczedilmesini engellemek istiyor olabilir. Bu gibi durumlar hacizde istihkak süreci ile takip edilir.
Burada önemle belirtmek gerekir ki; hacizde istihkak davasında asıl olan amaç kesin suretle söz konusu malın kime ait olduğunu tespit etmek değildir. Bu davada söz konusu malın üzerinde hakimiyeti olan kişi ve malın haczedilip haczedilemeyeceği öğrenilmeye çalışılır. Buna göre; söz konusu mal üzerindeki mülkiyet sadece icra hukukunu ilgilendirdiği noktaya kadar belirlenir.
Haciz durumunda borçlu kişinin çekişmeli mallara sahip olması halinde ilk olarak söz konusu bu mallar haczedilir. Söz konusu bu çekişmeli mallar borçlunun elinde ise haczedilir ve bu mallara el konulabilir. Fakat eğer söz konusu bu mallar üçüncü kişinin elinde ise; yine bu malların haciz işlemi yapılır fakat söz konusu mallar yediemin sıfatı verilerek üçüncü kişinin elinde kalır. Hacizde istihkak olarak anlattığımız süreç sonuçlanıncaya kadar söz konusu bu mallar üçüncü kişinin elinde kalabilir.
Burada önemle belirtmek gerekir ki sözünü ettiğimiz istihkak iddiası sadece mülkiyete dayanmak zorunda değildir. Eğer rehin alınmış olan mal haczedilir ise; rehin sahibi olan kişi istihkak iddiasında bulunabilir Buna göre; böyle bir durum söz konusu olduğunda istihkak davasında mülkiyet hakkı değil rehin hakkı incelemesi yapılır.
Hacizde istihkak davasında iki ayrım mevcuttur. Prosedürde bu durum iki hale göre değişiklik gösterir. Bu haller aşağıda verilmiştir;
- Haciz işlemi yapılacak olan malın borçlu olan kişinin ya da borçluyla birlikte üçüncü bir kişinin elinde olması hali,
- Haciz yapılacak malın üçüncü bir kişinin elinde olması hali.
Malın Borçlunun Elinde ya da Borçlu ile Birlikte Üçüncü Kişi Elinde Olması Hali Nedir?
Haciz işlemi sırasında borçlunun hakimiyetinde olan bir malın borçlu olan kişi tarafından ya da üçüncü bir kişi tarafından o üçüncü kişiye ait olduğu iddia edilmiş ise bu durum haciz tutanağına kaydedilir ve söz konusu mala haciz konmuş olur.
Yukarıda bahsettiğimiz gibi yalnızca ait olma hali için değil sınırlı ayni haklar için de bu gibi bir iddia öne sürülebilir. Ayrıca belirtmek gerekir ki, bu durumun haciz sırasında olması da şart değildir. Haciz işleminin öğrenilmesinden sonraki 7 gün içerisinde bu tür bir iddia ile istihkak davası gündeme gelebilir.
İstihkak iddiasının ardından söz konusu bu iddianın takibi her iki tarafa da bildirilir. Buna göre ise iki şey söz konusu olabilir;
- İstihkak iddiasına karşı itiraz bildirilir.
- İstihkak iddiasına karşı itiraz edilmeyebilir.
Alacaklı olan kişi ya da borçlu olan kişi söz konusu bu istihkak iddiasına 3 gün içerisinde itiraz bildirmez ise istihkak davası kabul edilmiş olur. Söz konusu halde itiraz edilmediği durumda söz konusu mal istihkak iddiası ile birlikte işlem görür. Eğer ortada mülkiyet iddiası mevcut ise haciz kalkar ancak rehin iddiası mevcut ise söz konusu mal rehinli olarak haciz edilmiş olur.
3 gün içerisinde itiraz edilmesi halinde icra müdürü tarafından ilgili dosya icra mahkemesine gönderilir. İlgili dosya mahkemeye ulaştığı zaman, icra mahkemesi ilk olarak icra takibinin devamı ya da ertelenmesi ile ilgili karar verir. Uygulama sırasında genel olarak böyle bir halde icra takibi ertelenir ve istihkak iddiasında bulunan üçüncü kişiden teminat göstermesi talep edilir. Söz konusu bu teminat, iddiada haksız çıkılması halinde alacaklı olan kişinin zararının tazmin edilmesi amacıyla talep edilir. Eğer bu halde teminat gösterilmez ise icra takibi devam eder. Buna göre; icra takibinin devamı ile ilgili mahkemenin vereceği karar kesinlik arz eder. Asıl olarak burada icra takibi sadece istihkak iddiasında bulunulan ilgili mallar için ertelenir. Çekişmeli olmayan malların haciz işlemi ve satışına devam edilir. Bu halde icra mahkemesi yaptığı inceleme sonucu söz konusu istihkak iddiasının kötü niyetle ve yalnızca malların satış işlemini ertelemek amacı ile yapıldığına karar verir ise; bu durumda icra takibe çekişmeli olan mallar için de devam edilmesi kararı verilir.
Bu aşamada haciz işleminde istihkak davasına gelinir. Üçüncü kişi tarafından icra takibinin devamına ya da durdurulması ilişkin mahkeme kararı kendisine bildirildiğinden sonraki 7 gün içerisinde aynı mahkemede istihkak davası açılması gerekir. Eğer üçüncü kişi bu süreyi aşar ve dava açmaz ise; kişinin istihkak iddiasından vazgeçmiş olduğu varsayılır ve söz konusu mal üzerindeki çekişme sona erer, bu durumda malın satışı aşamasına geçilebilir. Fakat bu durum üçüncü kişinin bütünüyle hak kaybına uğraması anlamına gelmez. Bu halde üçüncü kişi icra takibinin borçlusuna karşı sebepsiz zenginleşme kuralları çerçevesinde rücu eder.
Eğer söz konusu üçüncü kişiye istihkak iddiasında bulunma hakkı tanınmamış ise ve bu kişinin icra takibinden vs. haberi olmamış ise; bu halde üçüncü kişi ilgili malın satışı gerçekleşene kadar bu durumdan haberi olduktan sonraki 7 gün içerisinde istihkak davası açabilir. Söz konusu malın satış işlemi gerçekleşmiş ise; yine üçüncü kişinin istihkak davası açma hakkı mevcuttur fakat söz konusu dava satış bedeli üzerinden ilerler. Uygulama esnasında ise genel olarak doğrudan icra mahkemesinde istihkak davası açma yoluna gidilir.
Mükyen Hukuk Bürosu uzman avukatlarından randevu almak için:
Diğer Makalelerimiz:
