Spor Hukuku ve Doping

Doping kelime anlamı olarak, bir spor yarışması sırasında, vücuda üstün güç ve devinim sağlamak amacıyla yarışmadan önce kullanılan güçlendirici, uyarıcı ilaç alınmasıdır.

Türk Hukukunda dopingle mücadele amacıyla uluslararası düzenleme olarak kabul edilen sözleşmeler Avrupa Konseyi Anti-Doping Sözleşmesi ve Sporda Dopinge Karşı Uluslararası Sözleşmedir. Bunun dışında doping kontrolü konusunda tarafsız bir organ olan WADA (World Anti-Doping Agency) yani Dünya Anti-Doping Ajansı kurulmuştur. WADA, her yıl güncelleyerek yayınladığı sporda kullanımı yasaklı maddeler ve yöntemler listesiyle sporcuları bilgilendirmektedir. WADA, Uluslararası Olimpiyat Komitesi yani IOC çabalarıyla kurulmuştur.

WADA’nın Doping Tanımı

WADA, doping kullanımını aşağıda sayılanlardan bir veya birkaçının ihlal edilmesi olarak kabul etmiştir;

• Sporcunun numunesinde yasaklı madde çıkması,
• Yasaklı bir maddenin veya yöntemin kullanılması veya kullanımına teşebbüs,
• Numune vermeyi reddetmesi, kaçınması,
• Sporcunun bulunduğu yer bilgisini vermekten kaçınması,
• Doping kontrol sürecine müdahale etmek,
• Yasaklı bir maddenin veya yöntemin elde bulundurulması,
• Yasaklı bir maddenin veya yöntemin ticaretini yapmak,
• Yasaklı bir madde veya yöntemi başka bir sporcuya vermek veya vermeye teşebbüs,
• Doping kullanımı ihlaline iştirak etmek,
• Doping sebebiyle ceza almış kimseyle işbirliği yapılmasıdır.

Türk Mevzuatında Dopingin İncelenmesi

Türkiye’de yurt içinde yapılacak müsabakalarda doping kontrolünü ise Uluslararası Olimpiyat Komitesi tarafından akredite edilmiş olan Türkiye Doping Kontrol Merkezi yapmaktadır. (TDKM) Sadece yurt içinde değil, yurt dışına çıkacak olan Türk sporcular içinde doping kontrolü yaparak federasyonların ceza almasını önlemektedir. TDKM’nin denetimini ise WADA yapmaktadır.

Doping ile ilgili yapılan hukuki düzenlemeler arasında Türkiye Milli Olimpiyat Komitesi Dopingle Mücadele Komisyonunun 2021 yılında yayınladığı Türkiye Dopingle Mücadele Talimatı gösterilmektedir. Bunun dışında Dünya Anti-Doping Ajansı tarafından yayınlanan WADA Kuralları bulunmaktadır.

Doping Dolayısıyla Uygulanacak Disiplin Cezalarında Mevzuat

Türkiye’de doping suç olarak tanımlanmamıştır, yalnızca disiplin yaptırımı öngörülmüştür. Doping olarak kullanılan maddenin aynı zaman da uyuşturucu madde içermesi ve benzeri hallerde ise sporcunun Türk Ceza Kanununa göre cezalandırılması söz konusu olacaktır.

Türk mevzuatında Türkiye Dopingle Mücadele Komisyonunun yayınladığı ‘Türkiye Dopingle Mücadele Talimatı’ uygulanacaktır. Bunun dışında ‘Türkiye Futbol Federasyonu Disiplin Talimatı’ madde 61’e göre;

‘Doping ve dopingle mücadele ile ilgili hususlar ve bunlara uygulanacak disiplin cezaları konusunda Dopingle Mücadele Talimatı hükümleri uygulanır.’

Türkiye Dopingle Mücadele Talimatına göre ise;

‘Türkiye Dopingle Mücadele Komisyonu, bu Talimat’a tâbi olan bir Sporcunun veya diğer Kişinin, bir dopingle mücadele kural ihlalinde bulunup bulunmadığına ilişkin davaya bakma, karar alma ve gerekli olması durumunda ilgili Yaptırımları uygulama yetkisine sahip bir Dopingle Mücadele Disiplin Kurulu oluşturur.’

Futbolda dopingle mücadele kapsamında, TFF Futbol Dopingle Mücadele Talimatı madde 2’ye göre;

‘Futbolda dopingle mücadele hususunda, Türkiye Milli Olimpiyat Komitesi Dopingle Mücadele Komisyonu'nun, Dünya Dopingle Mücadele Kuralları ve Türkiye’deki spora ilişkin yasal mevzuat uyarınca sahip olduğu yükümlülüklere uygun olarak hazırlanan Türkiye Dopingle Mücadele Talimatı ve TFF’nin ilgili talimat ve düzenlemeleri uygulanır. Bu talimatla FIFA Doping Talimatı hükümleri arasında farklılık olması halinde FIFA Doping talimatı hükümleri geçerlidir.’

Belirtilmelidir ki sporcu hakkında doping kontrolü antrenman esnasında veya müsabakanın sürdürüldüğü alanlar dışında yapılamaz.