Deniz Ticareti Hukuku Nedir?

Öncelikle tanımından başlamak gerekirse; Deniz Ticareti Hukuku, deniz ve okyanus sularının kullanımı ile ilgili konularda ortaya çıkan hukuki sorunlar ile ilgilenen hukuk dalıdır. Bu bağlamda deniz ve okyanusların egemen devletler tarafından paylaşımı ve bu bölgelerde işlenen suçlar deniz hukuku kapsamında yer alır.

Türk Ticaret Kanunu’nun Deniz Ticareti başlığında deniz ticareti hukuku ile ilgili düzenlemeler yer alır. İlgili kanunun 931. Maddesinde gemei ve ticaret gemisi “Tahsis edildiği amaç, suda hareket etmesini gerektiren, yüzme özelliği bulunan ve pek küçük olmayan her araç, kendiliğinden hareket etmesi imkânı bulunmasa da, bu Kanun bakımından “gemi” sayılır. Suda ekonomik menfaat sağlama amacına tahsis edilen veya fiilen böyle bir amaç için kullanılan her gemi, kimin tarafından ve kimin adına veya hesabına kullanılırsa kullanılsın “ticaret gemisi” sayılır.” şeklindeki ifadeler ile tanımlanmıştır. Aynı kanunun 932. Maddesinde ise denize, yola ve yüke elverişli gemi ile ilgili düzenlemeler yer alır ve ilgili kanun maddesine aşağıda yer verilmiştir.

Türk Ticaret Kanunu Madde 932

1. Gövde, genel donatım, makine, kazan gibi esas kısımları bakımından, yolculuğun yapılacağı sudan ileri gelen (tamamıyla anormal tehlikeler hariç) tehlikelere karşı koyabilecek bir gemi “denize elverişli” sayılır.
2. Denize elverişli olan gemi, teşkilatı, yükleme durumu, yakıtı, kumanyası, gemi adamlarının yeterliği ve sayısı bakımından, (tamamıyla anormal tehlikeler hariç) yapacağı yolculuğun tehlikelerine karşı koyabilmek için gerekli niteliklere sahip bulunduğu takdirde “yola elverişli” sayılır.
3. Soğutma tesisatı da dâhil olmak üzere, eşya taşımada kullanılan kısımları eşyanın kabulüne, taşınmasına ve muhafazasına elverişli olan bir gemi “yüke elverişli” sayılır.
4. Denizde can ve mal koruma ile ilgili mevzuat hükümleri saklıdır.

Geminin Türk Bayrağı Çekme Hakkı ve Yükümlülüğü Nedir?

Gemilerin Türk bayrağı çekme hakkı ve yükümlülükleri ile ilgili düzenlemeler Türk Ticaret Kanunu 940. Maddesinde yer alır ve ilgili kanun maddesine aşağıda yer verilmiştir.

Türk Ticaret Kanunu Madde 940

1. Her Türk gemisi Türk Bayrağı çeker.
2. Yalnız Türk vatandaşının malik olduğu gemi, Türk gemisidir.
3. Birden fazla kişiye ait olan gemiler;
   • a) Paylı mülkiyet hâlinde, payların çoğunluğunun,
   • b) Elbirliğiyle mülkiyet hâlinde, maliklerinin çoğunluğunun, Türk vatandaşı olması şartıyla Türk gemisi sayılırlar.
4. Türk kanunları uyarınca kurulup da;
   • a) Tüzel kişiliğe sahip olan kuruluş, kurum, dernek ve vakıflara ait olan gemiler, yönetim organını oluşturan kişilerin çoğunluğunun Türk vatandaşı olması,
   • b) Türk ticaret şirketlerine ait olan gemiler, şirketi yönetmeye yetkili olanların çoğunluğunun Türk vatandaşı olmaları ve şirket sözleşmesine göre oy çoğunluğunun Türk ortaklarda bulunması, anonim ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerde ayrıca payların çoğunluğunun nama yazılı ve bir yabancıya devrinin şirket yönetim kurulunun iznine bağlı bulunması, şartıyla Türk gemisi sayılırlar.
5. Türk ticaret siciline tescil edilen donatma iştiraklerinin mülkiyetindeki gemiler, paylarının yarısından fazlası Türk vatandaşlarına ait ve iştiraki yönetmeye yetkili paydaş donatanların çoğunluğunun Türk vatandaşı olması şartıyla Türk gemisi sayılırlar.