İcra Mahkemesi Nedir?

İcra dairelerinin yaptığı işlemlerin kanuna uygunluğunu, yapılan işlemlerin doğruluğunu şikayet başvurusu ile inceleyen ve yetkileri doğrultusunda diğer icra işlemlerini yapmakla görevlendirilmiş olan tek hakimli asliye hukuk mahkemesinin bulunduğu yargı çevresi içinde teşkilatlanmış olan mahkeme icra mahkemesidir. İcra takibine itirazın iptal edilmesi ve kaldırılması, şikayet davaları vb. gibi davalar icra mahkemelerinde görülür.

İcra Mahkemeleri Nasıl Kurulur?

İcra ve İflas Kanunu 4. maddede icra mahkemelerinin yapısı ve örgütlenmesi ile ilgili düzenlemeler yer alır. Bu maddede yer alan düzenlemelere göre; icra mahkemeleri, iş yoğunluğunun fazla olduğu yargı çevrelerinde Adalet Bakanlığı tarafından Hakimler ve Savcılar Kurulundan görüş alınarak kurulur. Söz konusu yargı çevresindeki yoğunluk göz önüne alınarak birden fazla daire şeklinde de kurulabilir.

İş yoğunluğunun az olması sebebiyle icra mahkemesinin kurulmadığı yerlerde icra mahkemesinin görevli olacağı davaları asliye hukuk mahkemeleri “icra mahkemesi” sıfatı ile yürütür.

İcra Mahkemelerinin Görevleri Nelerdir?

İcra ve İflas Kanununda yer alan farklı maddelerde ve ayrı ayrı hükümler altında icra mahkemelerinin görevleri arasına giren dava ve işlere yer verilmiştir.

İcra mahkemeleri söz konusu bu görevleri yerine getirirken, görevin niteliğine göre hukuk mahkemesi veya ceza mahkemesi olarak hareket eder. Buna göre, aynı icra mahkemesi hem cezai işlere bakarken hem de hukuksal işlere bakar. Farklı işlemler için görevli olan icra mahkemeleri iki farklı başlık altında aşağıda açıklanmıştır.

İcra Hukuk Mahkemesi Görevleri Nelerdir?

İcra ve İflas Kanununda yer alan hükümlere göre icra mahkemelerinin görevleri aşağıda sıralanmıştır. İcra mahkemelerinin uygulamada karşılaştığı davalardan bazıları sıralanmıştır ancak burada verilen görevler dışında birçok başka dava da icra mahkemelerinde görülebilir; bu tür davaların tamamına burada yer vermemiz ne yazık ki mümkün değil.

• Şikayetleri incelemek,
• İtirazlara ilişkin olarak kesin ve geçici kaldırılmaları değerlendirmek,
• Haciz ya da iflas hallerinde mal iflas masası ve diğer işlere bakmak,
• İhalenin feshi hususunda ilgili meselelere bakmak,
• Haciz ya da iflas halinde sıra cetveline karşı olan şikayetleri değerlendirmek,
• Değerlendirmelerden sonra icra takibinin iptali kararını vermek,
• Çek, senet gibi kambiyo senetlerine özgü olan talip yolunda olan itirazları değerlendirmek,
• İlamlı olan icra halinde, icranın geri bırakılması ile ilişkili kararı vermek,
• İflas idaresi üyelerini belirlemek, söz konusu süreçle ilgili itiraz ve talepleri değerlendirmek,
• Konkordato süreçlerinde kanundaki işleri görmek.

İcra Ceza Mahkemesi Görevleri Nelerdir?

İcra mahkemelerinin görev alanına İcra ve İflas Kanunu’nun 331. maddesi ve devamında düzenlenen suç ve cezalara ilişkin işlemler de girer. Söz konusu bu suç ve cezalarla ilgili ceza yargılamalarını Ceza Muhakemesi Kanununa göre icra mahkemeleri üstlenir.

Örneğin “‘hakikate muhalif beyanda bulunma suçu” yargılaması icra ceza mahkemeleri görevleri ile ilgili gösterilebilir. Aynı şekilde “karşılıksız çek suçu” da icra ceza mahkemesi yargı alanına dahildir. Buna göre; normal ceza muhakemesinde olduğu şekliyle soruşturmada savcılık aşaması yer almaz. Yargılama mahkemeye yapılan şikayet sonrasında direkt olarak başlar.

Yetkili İcra Mahkemesi Nedir?

Davaya hangi yerde bulunan mahkemenin bakacağını belirleyen kurallar yetki kurallarıdır. Buna göre; davacı olan kişi dilediği yerdeki icra mahkemesine başvurup dava açamaz. Bu durumda söz konusu işlemi yapan icra dairesinin bulunduğu yerdeki mahkeme kesin yetkili olan mahkemedir ve söz konusu uyuşmazlığa bakacak olan mahkeme de bu mahkemedir.

Kural olarak ceza davaları için yetkili mahkeme söz konusu suçun işlendiği yerdeki mahkemedir. İcra takibi yapılan yerdeki icra ceza mahkemesi ise yetkili icra ceza mahkemesidir. Fakat burada belirtmek gerekir ki; birtakım uyuşmazlıklar için farklı yetki kuralları tanımlanmış olabileceği gibi söz konusu konunun tarafları arasında da yetki sözleşmesi yapılmış olabilir.

İcra Mahkemesine Başvuru Nasıl Yapılır?

İcra ve İflas dairesi memurlarının kendi görevlerini ilgili mevzuata uygun şekilde yerine getirmedikleri durumda söz konusu durumla ilgili kişilerce icra mahkemesine başvuru yapılabilir. Söz konusu bu başvuru icra mahkemesine dilekçe verilerek yazılı olarak yapılabileceği gibi sözlü olarak da yapılan şikayet beyanının tutanağının tutulması ile de yapılabilir.

Borçlu olan ve ödeme emri kendisine tebliğ edildikten sonra kendi kusurundan kaynaklanmayan bir sebeple itiraz edememiş olan kişi söz konusu engel sebep ortadan kalktıktan itibaren 3 gün içinde icra mahkemesine başvuru yapabilir. Bu başvuru yazılı olarak yapılabileceği gibi sözlü başvurunun tutanağa geçirilmesi yoluyla da yapılabilir. Borçlu kişi bu şekillerden biriyle borcuna itiraz ettikten sonra alacaklı olan kişi itirazın kesin olarak kaldırılması yoluna başvuru yapabilir. Bu başvuru için de yine dilekçe ya da sözlü tutanağın mahkemece kayda alınması gerekir.

Burada özellikle belirtmek gerekir ki icra mahkemesine başvuru yapabilmek için gerekli şartlar söz konusu somut olaya göre değişebilir. Bazı başvurular için sözlü başvuru yeterli iken bazı başvurular için de yalnızca yazılı başvuru şartı aranmaktadır.

İcra Mahkemesinde Davanın Görülmesi ve Yargılama Usulü Nasıldır?

Basit yargılama usulüne tabi olan icra mahkemesinde görülen dava ve işler ivedi iş olarak kabul edilmektedir. Dilekçeler aşaması, ön inceleme, tahkikat, sözlü yargılama ve hüküm aşamaları gibi aşamalar basit yargılama usulünde mevcuttur ancak bu aşamalar yazılı yargılama usulünde olduğu gibi uzun ve birbirinden kesin olarak ayrı değildir.

Dava ve cevap dilekçesi basit yargılama usulünde yazılı şekilde mahkemeye sunulur. Ancak daha önce de belirttiğimiz gibi; bazı başvuruların icra mahkemelerine sözlü şekilde yapıldıktan sonra tutanağa geçirilmesi ile de yapılması mümkündür.

İcra mahkemelerinde tanık dinletilmesi ya da yemin deliline başvurulması söz konusu değildir ve icra mahkemeleri dosya üzerinde gerekli incelemeleri yaptıktan sonra karar verir. Eğer sadece dosya üzerinden karar verilmesi mümkün değil ise bu durumda taraflar mahkemeye çağırılır. Tarafların bu söz konusu davete rağmen duruşmaya katılmadığı durumda ise mahkeme yine gereken kararı verir. Burada belirtmek gerekir ki; icra mahkemesinin görevlerinden olan davalar adli tatil günlerinde de görülmeye devam eder.

Dosya üzerinden karar verileceği durumda, icra mahkemesi ilgili dosya mahkemenin önüne gelmesini takiben on beş gün içerisinde kararını vermelidir. Eğer söz konusu somut olay ile ilgili duruşma yapılmasına gerek duyulursa; bu durumda icra mahkemesi söz konusu uyuşmazlığı ilk duruşmada sonuçlandırmalıdır. Fakat burada belirtmek gerekir ki; zorunlu haller durumunda otuz günü geçmemek kaydıyla söz konusu duruşma icra mahkemesi tarafından ertelenebilir.

Burada özellikle belirtmemiz gerekir ki; söz konusu somut olay için icra mahkemesinin vermiş olduğu kararın infazı için kararın kesinleşmesi zorunlu değildir. Bunun sebebi ise icra mahkemesi tarafından verilmiş olan kararların maddi anlamda kesin hüküm oluşturmaz çünkü icra mahkemeleri sınırlı yetkili mahkemelerdir. Buna göre; icra mahkemesinin vermiş olduğu kararla ilgili daha sonra genel mahkemelere de başvuru yapılabilir.