Maddi ve Manevi Tazminat Davası Nasıl Açılır?

Maddi Tazminat Davası Nedir?

Maddi tazminat davası, genel tanım itibariyle hukuka uygun olmayan nedenlerle yapılan eylemler veya işlemler vesilesiyle kişinin malvarlığında meydana gelen azalmanın ya da oluşan zararın karşılanmasını öngören dava türüdür.

Maddi Tazminat Davaları Hangi Konularda, Kim Tarafından Açılabilir?

Maddi tazminat davaları, kişinin hukuka aykırı bir eylem veya işlem sonucu gördüğü maddi zararın tazminini öngörür. Hukuka aykırı bir eylem veya işlem sonucunda maddi zarar görülmesi ve diğer şartları sağlanması durumunda ticari tazminat davaları hariç olmakla birlikte asliye hukuk mahkemelerinde maddi tazminat davası açılabilmektedir. En çok açılan tazminat davalarının konuları genel itibariyle şöyle sıralanabilir;

• Trafik kazası sebebiyle maddi tazminat davası
• Sözleşmeden dönme, ihlali sebebiyle maddi tazminat davası
• Suç işlenmesi sebebiyle maddi tazminat davası
• İş kazası sebebiyle maddi tazminat davası
• Doktorun hatalı uygulamaları sebebiyle maddi tazminat davası
• Telif haklarının ihlal edilmesi sebebiyle maddi tazminat davası
• Boşanma davasıyla beraber maddi tazminat davası
• Yeni medya araçlarıyla kişilik haklarına saldırı sebebiyle maddi tazminat davası
  

Maddi tazminat davalarında konu fark etmeksizin her türlü konuda fiil veya ilgili işlemlerden zarar gören kişi tarafından maddi tazminat davası açılabilir.

Manevi Tazminat Davası Nedir?

Manevi tazminat davası, yine maddi tazminat davasında olduğu gibi hukuka uygun olmayan nedenler ile yapılmış olan eylemler veya işlemler sonrasında kişinin yaşadığı elem, üzüntü ve psikolojik yıpranmanın sebep olmuş olduğu zararları karşılamayı öngören bir dava türüdür.

Devlet eliyle yani idarenin düzenleyici işlemleri ve fiilleriyle bir kişi zarara uğradığında ilgili kişi idareye karşı tazminat davası açabilmektedir. Bu davanın adı “tam yargı davası” olarak geçer. Tam yargı davası yalnızca idari yargı mahkemelerinde yani vergi mahkemeleri ve idare mahkemelerinde görülmektedir.

Maddi ve manevi tazminat davaları ayrı ayrı açılabilmesinin yanı sıra birlikte de açılabilmektedir. Ticari özelliklere sahip olmayan tüm tazminat davaları asliye hukuk mahkemelerinde açılmaktadır.

Görüldüğü üzere maddi tazminat davası, kişilerin maddi ve fiziksel zararlarını gidermeye yönelik bir tazmin davasıyken manevi tazminat davası ise kişilerin psikolojik zararlarını yani (fiziksel olmayan- soyut) gidermeye yöneliktir. Maddi tazminat davası açılması için maddi tazminat şartları ilgili olay özelinde bulunmalıdır. Maddi tazminat davası açabilmek için oluşabilecek zarar türlerine örnekler aşağıda yer almaktadır.

• Bedensel zarar (yaralanma vs.)
• Zarara uğrayan kişi eğer bir müddet çalışamadıysa bu süre için belli bir miktar ücret.
• Zarara uğrayan kişi eğer sürekli sakat kalmışsa bunun için ücret.

Manevi Tazminat Davaları Hangi Konularda, Kim Tarafından Açılabilir?

Manevi tazminat davaları, kişinin hukuka aykırı bir eylem veya işlem sonucu duyduğu elem, üzüntü ve yıpranmanın yol açtığı zararı bir miktar da olsa hafifletmeyi öngörmektedir. Burada belirtmek gerekir ki manevi tazminat davalarında zararın tazmini olarak yalnızca para istenebilmektedir. Hukuka aykırı bir eylem veya işlem sonucunda elem ve üzüntü duyulması ve diğer şartları sağlanması durumunda manevi tazminat davası açılabilmektedir. En çok açılan tazminat davalarının konuları genel itibariyle şöyle sıralanabilir;

• Trafik kazası sebebiyle manevi tazminat davası
• Sözleşmeden dönme, ihlali sebebiyle manevi tazminat davası
• Suç işlenmesi sebebiyle manevi tazminat davası
• İş kazası sebebiyle manevi tazminat davası
• Doktorun hatalı uygulamaları sebebiyle manevi tazminat davası
• Telif haklarının ihlal edilmesi sebebiyle manevi tazminat davası
• Boşanma davasıyla beraber manevi tazminat davası
• Yeni medya araçlarıyla kişilik haklarına saldırı sebebiyle manevi tazminat davası

Manevi tazminat davalarında konu fark etmeksizin her türlü konuda fiil veya ilgili işlemlerden zarar gören kişi tarafından manevi tazminat davası açılabilir.

Tazminata konu olan sebep hukuka aykırı işlenen fiilden ötürü birinin ölümü ise, ölenin bakmakla yükümlü olduğu veya destekte bulunmakta olduğu yakınları da maddi tazminat davasını açma hakkına sahiptir. Ölüm sebebiyle açılmış olan maddi tazminat davalarında verilen hükme “destekten yoksun kalma tazminatı” adı verilmektedir.

Ölüm Halinde İstenebilecek Zararlar

• Cenaze giderleri.
• Ölüm hemen gerçekleşmemişse tedavi giderleri ile çalışma gücünün azalmasından ya da yitirilmesinden doğan kayıplar.
• Ölenin desteğinden yoksun kalan kişilerin bu sebeple uğradıkları kayıplar. Destekten yoksun kalma tazminatı, ölüm halinde ölenin anne, baba, eş ve çocuklarının isteyebileceği maddi tazminattır.

Kendisine destekte bulunduğunu ispat edebilen herkes maddi ve manevi tazminat davası açabilmekte, hatta ölen kişi tarafından herhangi bir destek almasa dahi kişinin ölümünden üzüntü duyan 1. Dereceden akrabaları da manevi tazminat davası açabilmektedirler. (Borçlar Kanunu md. 56/2).

Hukuka aykırı bir fiil veya işlemden ötürü yaralanma durumunda yaralanana her halükarda maddi ve manevi tazminat davası açma imkanı tanınırken, yaralının yakınların maddi tazminat talebinde bulunmalarına imkan tanınmamıştır. Bununla birlikte yaralanma ağır bir bedensel zarar teşkil etmişse, ampute kalan kol ya da bacak gibi, yaralanan kişinin yakınları da manevi tazminat isteme hakkına sahiptir. ( Borçlar Kanunu md. 56/2)

Maddi - Manevi Tazminat Davası Nerede Açılır?

Maddi ve Manevi tazminat şartlarını sağlayanların bu davaları açmak için gitmeleri yerler ise;

• Maddi ve manevi tazminat davası, tüm davalar için yetkili yer olan davalının ikametgahında, davalı tüzel kişi (şirket, vakıf, dernek, üniversite vs.) ise tüzel kişinin merkezinin bulunduğu yerdeki asliye hukuk mahkemesinde açılabilir (Hukuk Muhakemeleri Kanunu md.6).
• Davalı sayısı birden fazla ise, tazminat davası herhangi birinin yerleşim yerinde açılabilir.
• Sözleşmenin ihlali nedeniyle açılacak tazminat davaları, yukarıdaki yetkili mahkemelerde açılabileceği gibi sözleşmenin ifa edileceği yerdeki asliye hukuk mahkemesinde de açılabilir (HMK madde 10).
• Haksız fiil nedeniyle maddi veya manevi tazminat davası açılacaksa yukarıda belirtilen genel mahkemelerde açılabileceği gibi haksız fiilin işlendiği yer mahkemesinde, zarar görenin ikametgah mahkemesinde ve haksız fiilin işlenmesi ile zararın ortaya çıkma yer ve zamanları farklı ise zararın meydana çıktığı yer mahkemesinde açılabilir.