Öncelikle belirtmek gerekir ki çalışanlar için çalışma Saatleri ve mesai süreleri, ücret ve fazla mesai sürelerinin hesaplamasının doğru şekilde yapılması, çalışan ile işveren arasında yapılmış olan iş sözleşmesinin haklı nedenlerle fesih etme koşullarının oluşup oluşmadığının belirlenmesinde önemli bir etkendir. Bu bağlamda tanımından başlamak gerekirse; çalışma süresini işçinin çalıştırıldığı işte geçirdiği süre şeklinde tanımlayabiliriz. Burada önemle altını çizmek gerekir ki; çalışma saatlerinin ve sürelerinin doğru şekilde hesaplanması fazla çalışma ücreti ile kıdem tazminatı davalarında etkili olan hususlardır.
İşçilerin hakları ve sorumlukları ile ilgili düzenlemeler İş Kanunu çerçevesinde belirlenmiştir. 4857 sayılı İş Kanununun 63 ve 76. Maddeleri arasında ve buna ek olarak 25425 sayılı resmi gazetede yayımlanan İş Kanununa İlişkin Çalışma Süreleri Yönetmeliğinde işçilerin çalışma süreleri ile ilgili düzenlemeler yer alır. Genel anlamda çalışma süreleri ile ilgili düzenleme için İş Kanunu 63. Maddesine aşağıda yer verilmiştir.
İş Kanunu Madde 63
Genel bakımdan çalışma süresi haftada en çok kırkbeş saattir. Aksi kararlaştırılmamışsa bu süre, işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine eşit ölçüde bölünerek uygulanır. (Ek cümle: 10/9/2014-6552/7 md.; Değişik cümle: 4/4/2015-6645/36 md.) Yer altı maden işlerinde çalışan işçilerin çalışma süresi; günde en çok yedi buçuk, haftada en çok otuz yedi buçuk saattir.
Tarafların anlaşması ile haftalık normal çalışma süresi, işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine, günde onbir saati aşmamak koşulu ile farklı şekilde dağıtılabilir. Bu halde, iki aylık süre içinde işçinin haftalık ortalama çalışma süresi, normal haftalık çalışma süresini aşamaz. Denkleştirme süresi toplu iş sözleşmeleri ile dört aya kadar artırılabilir. (Ek cümle: 6/5/2016- 6715/3 md.) Turizm sektöründe dört aylık süre içinde işçinin haftalık ortalama çalışma süresi, normal haftalık çalışma süresini aşamaz; denkleştirme süresi toplu iş sözleşmeleri ile altı aya kadar artırılabilir.
Çalışma sürelerinin yukarıdaki esaslar çerçevesinde uygulama şekilleri, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından hazırlanacak bir yönetmelikle düzenlenir.
Çalışma Süresinden Sayılan Haller Nelerdir?
Çalışma süresinden sayılan haller ile ilgili düzenleme İş Kanunu 66.Maddesinde yer alır ve ilgili kanun maddesine aşağıda yer verilmiştir.İş Kanunu Madde 66
Aşağıdaki süreler işçinin günlük çalışma sürelerinden sayılır:
- a) Madenlerde, taşocaklarında yahut her ne şekilde olursa olsun yeraltında veya su altında çalışılacak işlerde işçilerin kuyulara, dehlizlere veya asıl çalışma yerlerine inmeleri veya girmeleri ve bu yerlerden çıkmaları için gereken süreler.
- b) İşçilerin işveren tarafından işyerlerinden başka bir yerde çalıştırılmak üzere gönderilmeleri halinde yolda geçen süreler.
- c) İşçinin işinde ve her an iş görmeye hazır bir halde bulunmakla beraber çalıştırılmaksızın ve çıkacak işi bekleyerek boş geçirdiği süreler.
- d) İşçinin işveren tarafından başka bir yere gönderilmesi veya işveren evinde veya bürosunda yahut işverenle ilgili herhangi bir yerde meşgul edilmesi suretiyle asıl işini yapmaksızın geçirdiği süreler.
- e) Çocuk emziren kadın işçilerin çocuklarına süt vermeleri için belirtilecek süreler.
- f) Demiryolları, karayolları ve köprülerin yapılması, korunması ya da onarım ve tadili gibi, işçilerin yerleşim yerlerinden uzak bir mesafede bulunan işyerlerine hep birlikte getirilip götürülmeleri gereken her türlü işlerde bunların toplu ve düzenli bir şekilde götürülüp getirilmeleri esnasında geçen süreler. İşin niteliğinden doğmayıp da işveren tarafından sırf sosyal yardım amacıyla işyerine götürülüp getirilme esnasında araçlarda geçen süre çalışma süresinden sayılmaz.
Günlük Çalışma Süresi ve Ara Dinlenmesi Nedir?
İşçilerin günlük çalışma süreleri ve ara dinlenme hakları ile ilgili düzenlemeler İş Kanunu 67. Ve 68. Maddeleri çerçevesinde düzenlenmiştir. İlgili kanun maddelerine aşağıda yer verilmiştir.
İş Kanunu Madde 67
Günlük çalışmanın başlama ve bitiş saatleri ile dinlenme saatleri işyerlerinde işçilere duyurulur. İşin niteliğine göre işin başlama ve bitiş saatleri işçiler için farklı şekilde düzenlenebilir.
İş Kanunu Madde 68
Günlük çalışma süresinin ortalama bir zamanında o yerin gelenekleri ve işin gereğine göre ayarlanmak suretiyle işçilere;
- a) Dört saat veya daha kısa süreli işlerde onbeş dakika,
- b) Dört saatten fazla ve yedibuçuk saate kadar (yedibuçuk saat dahil) süreli işlerde yarım saat,
- c) Yedibuçuk saatten fazla süreli işlerde bir saat, Ara dinlenmesi verilir.
Bu dinlenme süreleri en az olup aralıksız verilir.
Ancak bu süreler, iklim, mevsim, o yerdeki gelenekler ve işin niteliği göz önünde tutularak sözleşmeler ile aralı olarak kullandırılabilir. Dinlenmeler bir işyerinde işçilere aynı veya değişik saatlerde kullandırılabilir.
Ara dinlenmeleri çalışma süresinden sayılmaz.
Mükyen Hukuk Bürosu uzman avukatlarından randevu almak için:
Diğer Makalelerimiz:
