Müsadere Nedir?

Öncelikle tanımından başlamak gerekirse herhangi bir suçtan sonra ortaya çıkan bazı kazançlara devlet tarafından el konulması müsadere olarak tanımlanır. Burada belirtmek gerekir ki söz konusu suça göre müsadere çeşidi değişir. Diğer bir ifade ile ise müsadereyi kişilerin haksız yere elde ettikleri malların devlete aktarılması şeklinde açıklayabiliriz. Buna göre; bir suçun işlenmesinin ardından bazı kazanç ve eşyaların mülkiyeti mahkeme tarafından devlete aktarılabilir.

Gerçek ya da tüzel kişilerin tüm mal varlığının devlete aktarılması genel müsadere olarak tanımlanır. Burada önemle vurgulamak gerekir ki belirlenmiş olan kanunlar çerçevesinde genel müsadere işleminin yapılması yasaklanmıştır, buna göre herhangi bir şahsın tüm varlığına el koymak mümkün değildir. Öte yandan özel müsaade şeklinde yapılan hukuksal işlemlerde malvarlığının işlenen suçtan elde edilen bir gelir olması gerekir çünkü söz konusu suç ile alakalı olmayan para ve eşya gibi değerlerle müsadere yapılmaz.

Müsadere uygulamasında temel amaç memuriyetin üst mertebelerinde olan kişilerin görevlerini maddi menfaat elde etmek için kötüye kullanmalarının önüne geçmektir. Buna göre müsadere uygulaması ile görevlerinden elde ettikleri maaşları ya da devletin belirlediği ödenekleri dışında kazanç elde etmeyi imkansızlaştırmak amaçlanır.

Hukuki alanda uygulanan farklı müsadere çeşitleri mevcuttur. Söz konusu bu müsadere çeşitlerinin uygulanması için yetkili mahkemeler tarafından karar alınması gerekir. Hukuka uygun olarak yapılacak müsaderelerde ceza kanunundaki maddeler çerçevesinde belirlenmiş olan şartlar mevcuttur. Türk Ceza Kanunu 54. ve 55. Maddelerinde müsadere ile ilgili düzenlemeler yer alır ve ilgili kanun maddelerine aşağıda yer verilmiştir.

Türk Ceza Kanunu Madde 54

1. İyiniyetli üçüncü kişilere ait olmamak koşuluyla, kasıtlı bir suçun işlenmesinde kullanılan veya suçun işlenmesine tahsis edilen ya da suçtan meydana gelen eşyanın müsaderesine hükmolunur. Suçun işlenmesinde kullanılmak üzere hazırlanan eşya, kamu güvenliği, kamu sağlığı veya genel ahlak açısından tehlikeli olması durumunda müsadere edilir. (Ek cümle: 24/11/2016-6763/11 md.) Eşyanın üzerinde iyiniyetli üçüncü kişiler lehine tesis edilmiş sınırlı ayni hakkın bulunması hâlinde müsadere kararı, bu hak saklı kalmak şartıyla verilir.
2. Birinci fıkra kapsamına giren eşyanın, ortadan kaldırılması, elden çıkarılması, tüketilmesi veya müsaderesinin başka bir surette imkansız kılınması halinde; bu eşyanın değeri kadar para tutarının müsaderesine karar verilir.
3. Suçta kullanılan eşyanın müsadere edilmesinin işlenen suça nazaran daha ağır sonuçlar doğuracağı ve bu nedenle hakkaniyete aykırı olacağı anlaşıldığında, müsaderesine hükmedilmeyebilir.
4. Üretimi, bulundurulması, kullanılması, taşınması, alım ve satımı suç oluşturan eşya, müsadere edilir.
5. Bir şeyin sadece bazı kısımlarının müsaderesi gerektiğinde, tümüne zarar verilmeksizin bu kısmı ayırmak olanaklı ise, sadece bu kısmın müsaderesine karar verilir.
6. Birden fazla kişinin paydaş olduğu eşya ile ilgili olarak, sadece suça iştirak eden kişinin payının müsaderesine hükmolunur.

Türk Ceza Kanunu Madde 55

1. Suçun işlenmesi ile elde edilen veya suçun konusunu oluşturan ya da suçun işlenmesi için sağlanan maddi menfaatler ile bunların değerlendirilmesi veya dönüştürülmesi sonucu ortaya çıkan ekonomik kazançların müsaderesine karar verilir. Bu fıkra hükmüne göre müsadere kararı verilebilmesi için maddi menfaatin suçun mağduruna iade edilememesi gerekir.
2. Müsadere konusu eşya veya maddi menfaatlere el konulamadığı veya bunların merciine teslim edilmediği hallerde, bunların karşılığını oluşturan değerlerin müsaderesine hükmedilir.
3. (Ek: 26/6/2009 – 5918/2 md.) Bu madde kapsamına giren eşyanın müsadere edilebilmesi için, eşyayı sonradan iktisap eden kişinin 22/11/2001 tarihli ve 4721 sayılı Türk Medenî Kanununun iyi niyetin korunmasına ilişkin hükümlerinden yararlanamıyor olması gerekir.

Müsadere Çeşitleri Nelerdir?

Hukuk alanında gerçekleştirilen işlemlerden biri olan müsadere bazı suçlar sonucunda farklı kazançların devlet kurumlarına aktarılması şeklinde yapılır. Müsadere çeşitleri aşağıda sıralanmıştır;

• Eşya müsaderesi,
• Para müsaderesi,
• Kabahatlerde müsadere,
• Tüzel kişilerde müsadere,

Yukarıda yer verdiğimiz Türk Ceza Kanunu 54. Maddesinde yer alan düzenlemede eşya müsaderesi ile ilgili ayrıntılara yer verilmiştir. Buna göre; işlenen suçla ilgili olan eşyaların devlet kurumlarına aktarılması mümkündür. Öte yandan para ve kazanç müsaderesi ise suçla ilgili ya da söz konusu suç neticesinde ortaya çıkan para kaynağının mülkiyetinin devlete aktarılması şeklinde tanımlanır. Para müsaderesi ile ilgili düzenleme ise yine yukarıda yer alan Türk Ceza Kanunu 55. maddesinde yer alır. Kabahatlerde müsadere yönteminde ise herhangi bir kabahatin konusu olan eşyanın mülkiyeti devlete geçirilir. Öte yandan yine vakıf, şirket ve dernek gibi farklı tüzel kişilere de çeşitli sebepler kaynaklı olarak müsadere işlemi yapılabilir.