Nitelikli Dolandırıcılık Nedir?

Öncelikle belirtmek gerekir ki herhangi bir dolandırıcılık suçunun nitelikli dolandırıcılık suçu olarak nitelendirilmesi için söz konusu suça kamu kuruluşlarının ya da dini ve sosyal değerler gibi unsurların alet edilmesi gerekir. Ancak nitelikli dolandırıcılık suçunun unsurları ve şartları sadece bu hal ile sınırlı değildir. Bir dolandırıcılık suçunun nitelikli dolandırıcılık suçu olarak nitelendirilebilmesi için gerekli olan diğer unsurlar aşağıda sıralanmıştır. Bu unsurlar.

• Söz konusu suçun kamu kurum ve kuruluşlarına zarar vermesi,
• Söz konusu suçun dini değerlerin ve inancın kötüye kullanılması suretiyle işlenmesi,
• Suç işlenirken bilgi ve iletişim teknolojilerinin araç olarak kullanılması,
• Söz konusu suç işlenirken mağdurun zor durumundan faydalanmak suretiyle işlenmesi,
• Söz konusu suçun iletişim ve basın yayın organlarının sağladığı avantajları kullanmak suretiyle işlenmesi halinde,
• Söz konusu suç işlenirken mesleğe gösterilen özen dahilinde kişilerin kandırılması, zarara uğratılması ve bu çerçevede yarar sağlanması suretiyle işlenmesi halinde,

Yukarıda sıralanmış olan hususları ihtiva ederek işlenen dolandırıcılık suçu nitelikli dolandırıcılık olarak nitelendirilir. Buna göre; nitelikli dolandırıcılık suçu, yukarıda yer alan unsurların varlığında gerçekleşmektedir. Bu bağlamda nitelikli dolandırıcılık suçu dolandırıcılık suçunun daha üst hali ve cezası yüksek olan çeşididir diyebiliriz.

Nitelikli dolandırıcılık suçu ile ilgili düzenleme Türk Ceza Kanunu 158. maddesinde yer alır ve ilgili kanun maddesine aşağıda yer verilmiştir.

Türk Ceza Kanunu Madde 158

(1) Dolandırıcılık suçunun;

• a) Dinî inanç ve duyguların istismar edilmesi suretiyle,
• b) Kişinin içinde bulunduğu tehlikeli durum veya zor şartlardan yararlanmak suretiyle,
• c) Kişinin algılama yeteneğinin zayıflığından yararlanmak suretiyle,
• d) Kamu kurum ve kuruluşlarının, kamu meslek kuruluşlarının, siyasi parti, vakıf veya dernek tüzel kişiliklerinin araç olarak kullanılması suretiyle,
• e) Kamu kurum ve kuruluşlarının zararına olarak,
• f) Bilişim sistemlerinin, banka veya kredi kurumlarının araç olarak kullanılması suretiyle,
• g) Basın ve yayın araçlarının sağladığı kolaylıktan yararlanmak suretiyle,
• h) Tacir veya şirket yöneticisi olan ya da şirket adına hareket eden kişilerin ticari faaliyetleri sırasında; kooperatif yöneticilerinin kooperatifin faaliyeti kapsamında,
• i) Serbest meslek sahibi kişiler tarafından, mesleklerinden dolayı kendilerine duyulan güvenin kötüye kullanılması suretiyle,
• j) Banka veya diğer kredi kurumlarınca tahsis edilmemesi gereken bir kredinin açılmasını sağlamak maksadıyla,
• k) Sigorta bedelini almak maksadıyla,
• l) (Ek: 24/11/2016-6763/14 md.) Kişinin, kendisini kamu görevlisi veya banka, sigorta ya da kredi kurumlarının çalışanı olarak tanıtması veya bu kurum ve kuruluşlarla ilişkili olduğunu söylemesi suretiyle,

İşlenmesi halinde, üç yıldan on yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adlî para cezasına hükmolunur. (Ek cümle: 29/6/2005 – 5377/19 md.; Değişik: 3/4/2013-6456/40 md.) Ancak, (e), (f), (j), (k) ve (l) bentlerinde sayılan hâllerde hapis cezasının alt sınırı dört yıldan, adli para cezasının miktarı suçtan elde edilen menfaatin iki katından az olamaz.

(2) Kamu görevlileriyle ilişkisinin olduğundan, onlar nezdinde hatırı sayıldığından bahisle ve belli bir işin gördürüleceği vaadiyle aldatarak, başkasından menfaat temin eden kişi, yukarıdaki fıkra hükmüne göre cezalandırılır.

(3) (Ek fıkra: 24/11/2016-6763/14 md.) Bu madde ile 157 nci maddede yer alan suçların, üç veya daha fazla kişi tarafından birlikte işlenmesi hâlinde verilecek ceza yarı oranında; suç işlemek için teşkil edilmiş bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi hâlinde verilecek ceza bir kat artırılır.

Nitelikli Dolandırıcılık Suçunun Maddi Unsurları Nelerdir?

Bir şahsın hileli davranışlar ile aldatılması sonucunda zarara uğratılması olarak adlandırılan dolandırıcılık suçunun; dini ve mesleki değerler ile beraber, kamu kuruluşlarının zarara uğratılması çerçevesinde işlenmesi, daha önce de tanımladığımız gibi nitelikli dolandırıcılık olarak bilinir. Nitelikli dolandırıcılık suçunun maddi unsurları da aşağıdaki gibi sıralanabilir:

• Eylem
• Sonuç
• Suçlu
• Mağdur
• Konu
• Unsur

Yukarıda sıralanmış olan unsurlar, dolandırıcılık suçunun maddi değerleri şeklinde adlandırılır.

Nitelikli Dolandırıcılık Suçunda Görevli Mahkeme Nedir?

Öncelikle belirtmek gerekir ki basit dolandırıcılık suçları için görevli olan mahkeme Asliye Ceza Mahkemesidir. Fakat yazımızın konusu olan nitelikli dolandırıcılık suçlarına Asliye Ceza Mahkemesi değil Ağır Ceza Mahkemesi bakar, Buna göre; nitelikli dolandırıcılık suçları için görevli olan mahkeme Ağır Ceza Mahkemesidir mahkemedir.

Nitelikli Dolandırıcılık Suçunda İndirim Uygulanır Mı?

Öncelikle vurgulamak gerekir ki; işlenen suç için verilen cezada indirime gidildiği çeşitli durumlar mevcuttur ancak söz konusu bu durumlar somut olay ve suçun şartlarına göre değişir. Burada belirtmek gerekir ki nitelikli dolandırıcılık suçu indirim uygulanabilen suçlar arasında yer alır. Fakat nitelikli dolandırıcılık suçunda indirim uygulanabilmesi için, failin aşağıdaki durumları sağlamış olması gerekir. Bu durumlar;

• Suçun mağduru olan kişinin mağduriyet derecesinin azaltılması,
• Failin sebep olduğu zararın giderilmesi için çaba sarf etmesi,
• Suçun failinin işlenen suçtan ötürü pişman olması,
• Mağduriyeti tamamen ortadan kaldırması gibi haller mevcut ise, hakim tarafından verilen nitelikli dolandırıcılık suçu cezasında indirime gidilebilir.

Yukarıda sıralamış olduğumuz durumların gerçekleşmesi halinde, hakim cezayı 3’te 2 oranına kadar indirebilir. Söz konusu bu indirim, dava açılmadan önce mağdurun zararının giderilmesi halinde gündeme gelir. Öte yandan söz konusu dava açıldıktan sonra mağdurun zararının giderilmesi halinde, ceza yarı yarıya indirilebilir.

Nitelikli Dolandırıcılık Suçunun Şikayeti Nasıl Olur?

Öncelikle burada vurgulamak gerekir ki bazı suçlar işlenmiş olsa bile, şikayet mevcut değilse faile dava açılmaz. Fakat yazımızın konusu olan nitelikli dolandırıcılık suçu bu durum içerisine dahil değildir. Bu sebeple mağdur olan kişi, faili şikayet etsin ya da etmesin, faile dava açılır. Öte yandan basit dolandırıcılık suçları ise şikayete tabii suçlar arasındadır. Buna göre basit dolandırıcılık suçlarının şikayet edilmesi durumunda dava açılabilir.